عنوان مقاله :
زمين‌شناسي، سنگ‌نگاري، زمين‌شيمي و سنگ‌زاييِ درزهاي ستوني ريوداسيتي- داسيتي عليشاهي (جنوب‌خاوري راين، كرمان)
عنوان به زبان ديگر :
Geology, petrography, geochemistry and petrogenesis of Alishahi rhyodacitic-dacitic columnar joints (Southeast of Rayen, Kerman)
پديد آورندگان :
نوروزي، ليلا دانشگاه شهيد باهنر - گروه زمين‌شناسي , آروين، محسن دانشگاه شهيد باهنر - گروه زمين‌شناسي , درگاهي، سارا دانشگاه شهيد باهنر - گروه زمين‌شناسي
كليدواژه :
سنگ‌نگاري , درزهاي ستوني , ريوداسيتي- داسيتي , زمين‌شيمي , مجموعه رازك , عليشاهي راين
چكيده فارسي :
درزهاي ستوني ريوداسيتي- داسيتي عليشاهي بخشي از مجموعه آتشفشاني رازك، با سن ائوسن مياني- بالايي هستند و در پهنه آتشفشاني- رسوبي دهج- ساردوييه و جنوب‌خاوري كمربند ماگمايي اروميه- دختر جاي دارند. اين مجموعه شامل تناوبي از سنگ‌هاي آذرآواري و جريان‌هاي گدازه‌اي آندزيت، ريوليت و ريوداسيتي- داسيتي است. سنگ‌هاي ريوداسيتي- داسيتي گاه ساختار ستوني به‌صورت پنج يا شش وجهي نابرابر با ستون‌هاي منظم و مستقيم (كولونيدي) و ستون‌هاي كج‌شده و نامنظم (اينتبوليتور) به‌همراه ساختارهاي شياري (استريا) دارند. بافت شاخص آنها فيريك، هيالوپورفيريتيك، گلومروپورفيري، غربالي، جرياني و پرليتيك هستند. پلاژيوكلازها كه فنوكريست اصلي هستند همراه با ميكروفنوكريست‌هاي كميابِ سانيدين، ارتوكلاز، هورنبلند، پيروكسن، بيوتيت و كاني‌هاي فرعيِ آپاتيت، تيتانيت و كاني‌هاي كدر، در زمينه‌اي شيشه‌اي و نهان‌بلور جاي گرفته‌اند. زمينه گاه در مرحله فرايند واشيشه‌اي‌شدن و تبديل به مخلوطي از كوارتز و آلكالي‌فلدسپار است. برپايه بررسي‌هاي زمين‌شيميايي، تركيب درزهاي ستوني عليشاهي ريوداسيت- داسيت است و سرشت كالك‌آلكالن نشان مي‌دهند. آنومالي منفي Eu و كاهش مقدار Sr، همراه با افزايش مقدار Si نشان‌دهندة اهميت پلاژيوكلاز به‌عنوان فازي جدايش‌يافته هستند. غني‌‌شدگي از عنصرهاي ليتوفيل با شعاع يوني بزرگ و تهي‌شدگي از عنصرهاي با شدت ميدان بالا (مانند: Ti، Ta، و Nb) نسبت به تركيب گوشته اوليه، همچنين، الگوي عنصرهاي خاكي نادر يهنجارشده به تركيب كندريت نشان‌دهندة پيدايش ماگماي درزهاي ستوني در پهنه كمان آتشفشاني مرتبط با حاشيه فعال قاره‌اي هستند. تهي‌شدگي از عنصرهاي Nb و Ta پيامد كاهش انحلال اين عنصرهاي در سيال‌هاي و مذاب‌هاي محيط‌هاي فرورانش در ژرفاي كم است.
چكيده لاتين :
The Alishahi rhyodacitic-dacitic columnar joints are outcropped in the Middle-Upper Eocene Razak complex in the southeastern of Urumieh-Dokhtar volcanic belt in the Dehaj-Sarduieh volcano-sedimentary belt. The complex consists of intermittent of pyroclastic rocks, andesite, rhyolite, and rhyodacite-dacitic lava flows. The latter partially shows 5 to 6 unequal sided columnar structure in which entablature and colonnade sections along with stria are clearly visible. The predominant textures are phyritic, hyaloporphiritic, glomeroporphyritic, flow and sieve textures along with perlitic cracks. Mineralogically, the Alishahi rhyodacitic-dacitic rocks consist of plagioclase phenocrysts together with rare microphenocrysts of sanidine, orthoclase, hornblende, pyroxene, biotite and accessory minerals including apatite, titanite and opaques are setting in a cryptocrystalline glassy matrix. The matrix is partly in the verge of devitrification process and conversion to mixture of quartz and alkali feldspars. Geochemically, the Alishahi columnar joints are rhyodacitic-dacitic in composition with calc-alkaline nature. Negative Eu anomaly and decrease in Sr content along with increase in Si amount reveal the significance of plagioclase as a differentiated phase. Enrichment in large lithophile elements and depletion in high field strength elements normalized to primitive mantle such as Ti, Ta, Nb along with their chondrite normalized rare earth elements patterns are pointing to their magma formation in a volcanic arc setting in an active continental margin. The depletion in Nb and Ta could be related to their low solubility in aqueous fluids and melts formed under relatively low pressures in the shallow part of the subduction zone.
