پديد آورندگان :
بيابانگرد، حبيب دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زمين شناسي , سپهر، سمانه دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زمين شناسي , بومري، محمد دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زمين شناسي
كليدواژه :
گرانيتوئيد كوه شاخ‌سفيد , اسكارن , كانه‌زايي آهن , كرمان
چكيده فارسي :
توده گرانيتوييدي كوه شاخ‌سفيد و اسكارن وابسته به آن در 70 كيلومتري جنوب‌خاوري كرمان جاي دارد و از ديدگاه زمين‌شناسي، در پهنه ايران مركزي و حاشيه جنوبي بلوك لوت است. اين توده به سن پالئوژن (ائوسن- اليگوسن) درون سنگهاي رسوبي منطقه به سن كرتاسه نفوذ كرده و در آنها اسكارن پديد آورده است. تركيب سنگ‌شناسي توده يكنواخت و بيشتر از گرانيت و گرانوديوريت است. كوارتز، پلاژيوكلاز، اُرتوكلاز از كاني‌‌هاي اصلي، بيوتيت كاني فرعي و كلريت و سريسيت از كاني‌‌هاي ثانويه اين سنگ‌ها هستند. شيل، ماسه‌سنگ، سيلتستون و سنگ‌آهك و سنگهاي دگرگونه مرمر و اسكارنها سنگهاي رسوبي هستند كه ميزبان توده آذرين هستند. اسكارنها از نوع كلسيك بوده و كاني هاي اصلي آنها گارنتِ گروسولار- آندراديت، ترموليت، منيتيت، به‌همراه هماتيت، گوتيت و ليمونيت هستند. پيريت، كالكوپيريت و كربنات‌‌هاي مس (مالاكيت، آزوريت) از ديگر كاني‌‌هاي اسكارني هستند. بررسي‌هاي زمين‌شيميايي عنصرهاي اصلي و فرعي در اين توده گرانيتوييدي نشان مي‌دهد با افزايش مقدار SiO2، تغييرات چنداني در مقدار اُكسيد‌هاي ديگر ديده نمي‌شود؛ زيرا تركيب توده يكنواختي داشته و پراكندگي برخي عنصرها پيامد بافت‌‌هاي ناهمگن و دگرساني‌‌هاي منطقه است. نمودار‌هاي عنكبوتي، عنصرهاي فرعي بهنجارشده به تركيب كندريت و گوشته اوليه، غني‌شدگي از بيشتر عنصرها، به‌ويژه عنصرهاي Th و Pb و آنومالي منفي Ti، P و Sr در توده گرانيتوييدي را نشان مي‌دهند. اين ويژگي‌ها شايد پيامد ﺗﺄثير آلايش پوستهاي روي تودة يادشده باشد. غني‌شدگي از عنصرهاي خاكي نادر سبك (LREE) 10 تا 100 برابر و عنصرهاي خاكي نادر سنگين (HREE) 1 تا 10 برابر غني‌شدگي‌تر از تركيب مرجع (كندريت)، همچنين، الگوي منظم با شيب كمابيش يكسان، روند موازي و همانند آنها نشان‌دهندة خاستگاه يكسان سنگهاي سازنده توده هستند. توده گرانيتوييدي كوه شاخ‌سفيد از نوع I، متاآلومين تا پرآلومين هستند و از ديدگاه جايگاه زمين‌ساختي به پهنه حاشيه فعال قاره‌اي وابستگي نشان مي‌دهد. كاني و كانه‌زايي اسكارن كوه شاخ‌سفيد به كانسار‌هاي اسكارني نوع آهن شباهت چشمگيري دارد. كاني‌‌هاي بي‌آب مانند گارنت و منيتيت در مرحله‌هاي پيشرونده و در دما‌هاي كمتر از 470 درجه سانتيگراد، در محدوده گريزندگي اكسيژن 23-10 تا 30-10 و كاني‌‌هاي اپيدوت، ترموليت، كلريت، كلسيت و كوارتز در مرحله پسرونده و در دماي كمتر از 450 درجه سانتيگراد و گريزندگي اكسيژن سيال نزديك به 23-10 در اين اسكارن پديد آمده‌اند.
چكيده لاتين :
The Shakh Sefid Granitoid pluton and related Skarn are located 80 Km in the southeastern of Kerman and 20 Km north of Rayen. This area is geologically located in the southeastern of the Lut block in the Central Iran. The Shakh Sefid Granitoid with Eocene-Oligocene age cuts the Cretaceous sedimentary rocks and led to the formation of Skarn. The granitoids are granite and granodiorite in composition composing of quartz, plagioclase, orthoclase, as primary minerals, biotite as minor and chlorite and sericite as secondary minerals. The sedimentary rocks are shale, sandstone, siltstone and limestone. Metamorphic rocks are marble and Skarns. The Skarn is calcic type. Garnet (grossular-andradite), tremolite and magnetite are the main minerals that are often accompanied with hematite, goethite and limonite. Pyrite, chalcopyrite and copper carbonate (malachite and azurite) are the other minerals in Skarn. Geochemical studies show that the amount of major and minor elements of granitoid with increasing SiO2 content do not change due to the uniform mass, low dispersion of elements which result from heterogeneous textures and low alteration zone. Spider diagrams from minor elements normalized to Chondrite and primitive mantle show enrichment of all elements except for Ti, positive anomalies of Th, Pb and negative anomalies of Ti, P and Sr for the Sakh Sefid granitoids are probably due to crustal contamination. They are enriched in light rare earth elements (LREE) between 10 to 100 times and heavy elements (HREE) enrichment between 1 to 10 times compared to the reference (chondrite) and regular pattern with approximately the same slope , the parallel trends indicate that the granitoid rocks share a common source rock . The Shakh Sefid granitoid is I-type, metaluminous to peraluminous belonging to an active continental margin. Mineral and Mineralization in Kuh Shakh Sefid skarn is remarkably similar to iron skarn deposits. Minerals such as garnet and magnetite were formed in an anhydrous prograde stage at T<470˚C and fO2 10-21 to 10-24 oxygen Fugacity and minerals such as epidote, tremolite, calcite and quartz were formed in a retrograde stage at T<450˚C and about fO2 10-21 oxygen Fugacity.
