كاربرد شيمي سنگ‌كل و شيمي كاني‌ها در شناسايي خاستگاه لامپروفيرهاي ده‌بازرگان– سرآسياب شش (شمال شهر كرمان)

Using whole rock and mineral chemistry for determining the origin of lamprophyres from Deh-Bazargan-Sarasiab 6 (north of erman city, Kerman Province)

در شمال شهر كرمان، در ميان روستاي ده‌بازرگان و سرآسياب شش، در راستاي گسل كوهبنان، مجموعه‌اي از دايك‌ها رخنمون دارند كه سازندهاي شمشك، بيدو و هجدك را قطع كرده‌اند. دايك‌هاي پورفيري و گلوموپورفيري دربردارندة درشت بلورهاي اليوين (30 درصد حجمي)، پيروكسن (20 درصد حجمي) و آمفيبول (5 درصد حجمي) در زمينه‌اي از ميكروليت‌هاي پلاژيوكلاز و سانيدين (15 درصد حجمي)، ريز بلورهاي پيروكسن ‌(20 درصد حجمي)، آمفيبول (5 درصد حجمي) و كاني‌هاي كدر (5 درصد حجمي) هستند. برپايه تجزيه‌ نقطه‌اي پيروكسن‌هاي از نوع ديوپسيد (En49-42Fs15-8Wo47-42)، اليوين‌ها از نوع كريزوليت (Fo86-80)، پلاژيوكلازها از نوع لابرادوريت An66-51)) و ادخال‌هاي كدر در اليوين‌ها از نوع كروم اسپينل (Cr1.3-1.25)، (Fetotal0.708-0.548) و (Al0.518-0.433) هستند. نبود درشت‌بلورهاي كاني‌هاي روشن، بافت پورفيري (درشت‌بلورهاي اليوين، پيروكسن و آمفيبول) و نزديك‌بودن مقدار اكسيدهاي SiO2 (44.25-46.43 wt.%)، MgO (5.81-19.12 wt.%)، Na2O (1.55-2.03wt.%) و K2O (1.18-1.71 wt.%) با تركيب لامپروفيرهاي آلكالن (SiO2=42.5 wt.%, MgO=7.2 wt.%, Na2O=3 wt.%, K2O=2 wt.%)، هماننديِ دايك‌ها را به لامپروفيرهاي آلكالن (مونشيكيت) بيشتر نشان مي‌دهد تا گروه لامپروفيرهاي كالك‌آلكالن (اسپسارتيت). نمودارهاي شيميايي پيروكسن‌ها نشان مي‌دهد اين لامپروفيرها در فشار 10-5 كيلوبار، دماي700 تا900 درجه سانتيگراد و در حضور كمتر از 10 درصد آب پديد آمده‌اند. شيمي كل لامپروفيرها نشان مي‌دهد ماگماي مادر اين سنگ‌ها چه‌بسا از نوع قليايي بوده و از يك گوشته متاسوماتيسم‌شده (اسپينل–گارنت–لرزوليتي با كاني آب‌دار) برخاسته و سپس در يك پهنه پس از برخورد جايگزين شده‌ است.

In the north of Kerman city, between Deh-Bazargan and Sarasiab 6 villages and along the Koohbanan fault, several lamprophyric dykes have been intruded the Shemshak, Bidu and Hodjedk Formations. The dykes show porphyry and glomeroporphyry textures and contain coarse-grained phenocrysts of olivine (30 vol.%), pyroxene (20 vol.%) and amphibole (5 vol.%) crystals in a matrix containing 10 vol.% plagioclase and sanidine microlites, fine-grained pyroxene (20 vol.%) and amphiboles (5 vol.%). Electron microprobe analyses show that the pyroxenes are diopside (Fs7.84-15.11)-)Wo42.20-46.75)-)En41.57-49.24), olivines are chrysolite (Fo85/79-91.20), plagioclases are labradorite (An50.94-66.30) and opaque inclusions in olivines are chrome-spinel (Cr1.3-1.25)-(Fe0.708-0.548)-(Al0.518-0.433). Petrographical evidences such as lack of coarse-grained felsic minerals, the presence of porphyritic texture and the co-existence of coarse-grained pyroxene, olivine and amphibole minerals as well as the similar oxides contents of SiO2 (44.25-46.435 wt.%), MgO (5.81-19.125 wt.%), Na2O (1.55-2.035 wt.%), K2O (1.18-1.715 wt.%) to the average of the well-known alkaline lamprophyres (SiO2=42.5 wt.%, MgO=7.25 wt.%, Na2O=35 wt.%, K2O=25 wt.%), suggest that the studied dykes are similar to the alkaline lamprophyres (monchiquites) rather than calcalkaline spessartites. Thermo-barometric studies of pyroxenes show that the rocks under discussion have been formed under pressure of 5-10 Kb and temperature of 700-900 ºC with less than 10 percent water contents. Whole rock chemical analyses of the studied lamprophyres indicate that the parent magmas were alkaline type and originated from a metasomatized spinel-garnet-lhezrolite mantle source containing hydrous minerals, then they were emplaced in a post-collisional arc setting.