واكاوي تطورسازه توانمندسازي در ايران با رويكرد ميان‌رشته‌اي

Exploring the Evolution of the Empowerment Construct in Iran with an Interdisciplinary Approach

برساخت يا سازه توانمندسازي به‌معناي «قدرت دادن» و «تواناسازي» بارها در رشته‌هاي مختلف به‌عنوان يك سازه ميان‌رشته‌اي بررسي شده است. معناي اين سازه در ابتداي رخداد تحول در دو رشته دين‌شناسي و جامعه‌شناسي به سهم‌بندي يا به‌اشتراك‌گذاري قدرت مربوط مي‌شد. در سال‌هاي بعد كه سازه توانمندسازي در رشته‌هاي آموزش و پرورش، روان‌شناسي، و مددكاري اجتماعي مطرح شد، هدف غايي از طرح آن، افزايش رفاه انسان بود و در حوزه مديريت، به پيوند توانمندسازي با بهره‌وري توجه شد. هدف اين مقاله، واكاوي تطور سازه توانمندسازي بين رشته‌هاي حوزه علوم تجربي، انساني، و اجتماعي در ايران است؛ بنابراين، با استفاده از روش پژوهش كيفي تحليل محتوا، داده‌هاي موردنياز از 250 مقاله در سامانه مجله‌هاي علمي كشور در رشته‌هاي مختلف جمع‌‌آوري و با‌‌ استفاده از نرم‌افزار اس‌پي‌اس‌اس23 و تكنيك‌هاي آماري كروسكال واليس، تحليل خوشه‌اي و كاي‌دو تحليل شد. نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد كه اين سازه در رشته‌هاي مديريت بيشتر بر ارتقاي بهره‌وري نيروي انساني، و در رشته‌هاي ديگر، بر ارتقاي رفاه انسان و سهم‌بندي قدرت متمركز بوده است. علاوه‌بر اين، در ايران سعي شده است، مقوله تعالي انسان با رويكرد اسلامي ايراني الگو‌سازي شود. پيشنهاد مي‌شود براي درك درست سازه توانمندسازي و طراحي الگوي جامع، با نگاه ميان‌رشته‌اي به رويكرد روان‌شناختي يا رويكرد ساختاري و يا تركيبي از آن‌ها توجه شود.

The empowerment construct, which means “to empower” and “to enable”, has been discussed as an interdisciplinary construct at multiple times and in different fields. At the beginning of transformation, in the fields of religion and sociology the construct referred to power sharing. During the following years, when the empowerment construct was discussed in the fields of education, psychology, and social work, the promotion of human welfare was identified as its ultimate goal. The main connection between productivity and empowerment has been considered in the field of management. This article aims to analyze the evolution of the empowerment construct in natural science, social sciences, and humanities in Iran. Thus, the required data was collected from 250 articles published in Iranian journals based on the qualitative content analysis method. The data was then analyzed according to the cluster analysis method using SPSS 23 and the Kruskal-Wallis statistical methods. The results indicate that the construct focused more on improving human resource productivity in the field of management while in other disciplines, the construct is focused on power sharing and promoting human welfare. Moreover, Iran has tried to model the subject of human excellence on an Iranian-Islamic approach. The authors recommend adopting an interdisciplinary perspective along with a psychological, structural, or combined approach for a proper understanding of the empowerment construct and designing a comprehensive model. This empowers researchers to design a comprehensive understanding of construct with multiple approaches. More extensive studies need to be conducted for the localization of these structures.