سبك زندگي؛ عنصر مغفول معماري اسلامي

Lifestyle; The Neglected Element of Islamic Architecture

در ادبيات معماري جهان، معماري اسلامي به‌عنوان يك سنت تاريخي مهم و قابل‌اعتنا مطرح شده است. اين سنت براي ايرانيان، جايگاه به‌مراتب بالاتري از صِرف يك سنت تاريخي دارد و به‌عنوان بخشي از هويت معماري در ايران اسلامي شناخته مي‌شود. نظريه‌هاي مختلفي به‌منظور تبيين معماري اسلامي مطرح شده‌اند كه هركدام، به پيروي از روشي كه اتخاذ كرده‌اند، بخشي از مختصات معماري اسلامي را مشخص كرده‌اند، ولي به‌طوركلي، اين نظريه‌ها به‌دليل غفلت از مؤلفه‌هاي عملي و انضمامي‌اي كه به‌طور مشخص مي‌توان آن را در واژۀ «سبك زندگي»خلاصه كرد، قابليت كاربست درست و كارآمد خود را در زيست امروزين مسلمانان از دست داده‌اند. هدف اين مقاله، پس از طرح و نقد نظريه‌هاي مختلف دربارۀ معماري اسلاميِ مطرح در ادبيات پژوهش، بازگرداندن عنصر «سبك زندگي» به معماري اسلامي است؛ عنصري كه به‌نظر مي‌‌رسد حلقۀ گم‌شدۀ نظريه‌هاي معماري اسلامي است و امكان بازگشت معماري اسلامي به متن زندگي اجتماعي ايرانيان را فراهم مي‌كند. «سبك زندگي» به‌عنوان يكي از اصطلاحات معتبر و رايج در حوزۀ روان‌شناسي و علوم اجتماعي، داراي اين قابليت است كه به‌عنوان عنصري كارآمد به تعريف‌هاي معماري اسلامي بازگشته و وجوه كاركردي معماري اسلامي را به آن بازگرداند.

Islamic architecture is considered as an important and significant historical tradition. For Iranians, this tradition is more than historical and is mentioned as a part of the identity of architecture in Islamic Iran. Many theories have tried to explain Islamic architecture but could only determine a part of its coordination possibly due to their adopted methods. These theories have lost their capability of effective application because they have neglected the practical and concrete aspects (which all can be named under the title of “lifestyle”). The goal of this article is to include the concept of lifestyle in the definition of Islamic architecture, after presenting and criticizing theories mentioned in the research literature. This article emphasizes that lifestyle is the missing element of theories on Islamic architecture and that Islamic architecture can be applicable in the social life of the Iranians by including lifestyle in its definition.