شناسايي و اولويت‌بندي راهكارهاي كنترلي مواجهه با استرس گرمايي در صنعت لاستيك‌سازي با استفاده از روش دلفي و روش تركيبي سلسله مراتبي فازي (FAHP) و تاپسيس

Identifying and ranking the strategies of control exposure to heat stress in the rubber industry using a Delphi method and combination of Fuzzy AHP and TOPSIS approach

زمينه و هدف: استرس حرارتي يكي از مهمترين مخاطرات شغلي تهديد‌كننده‌ي سلامتي كاركنان در بسياري از محيط‌ هاي كاري است كه در صنايع داراي فرآيندهاي گرم نظير صنعت لاستيك‌سازي اهميت بيشتري دارد. بنابراين كنترل اين عامل زيان‌آور شغلي، يكي از اقدامات ضروري و اولويت‌هاي مديران اين صنايع محسوب مي‌شود. مطالعه حاضر، با هدف شناسايي و اولويت‌بندي راهكارهاي كنترل استرس گرمايي با استفاده از روش دلفي و روش تركيبي تحليل سلسله مراتبي فازي و تاپسيس در كارخانه صنعت لاستيك‌سازي انجام شد. روش بررسي: مطالعه حاضر يك پژوهش مقطعي و كيفي مي‌باشد كه در سه مرحله‌ وابسته به هم انجام شد. در مرحله‌ي اول مهمترين معيارها و راهكارهاي كنترل استرس گرمايي در صنعت لاستيك‌سازي با استفاده از روش دلفي شناسايي و غربالگري شد. در مرحله‌ي دوم معيارهاي شناسايي شده با استفاده از روش تحليل سلسه مراتبي فازي وزن دهي و در مرحله ‌ي آخر، راهكارهاي كنترلي بر اساس روش تاپسيس اولويت‌بتدي شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم افزارهاي Excel و Super decision انجام شد. يافته ها: نتايج مقايسه زوجي معيارها با روش تحليل سلسله مراتبي فازي نشان داد معيار كارآيي روش با وزن نسبي 0/141 در بين معيارهاي مورد بررسي بيش‌ترين اهميت دارد. همچنين نتايج نهايي مطالعه نشان داد كه در بين راهكارهاي كنترلي مورد بررسي با روش تاپسيس، عايق‌گذاري يا محصورسازي نقاط داراي استرس گرمايي (مصالح عايق) با وزن نسبي 0/582، بهترين راهكار براي كنترل استرس گرمايي در صنعت لاستيك‌سازي است. نتيجه گيري: اين تحقيق يك رويكرد تلفيقي از روش‌هاي دلفي و تحليل سلسله مراتبي فازي و تاپسيس را به منظور انتخاب بهترين راهكارهاي كنترل استرس گرمايي در صنعت لاستيك سازي پيشنهاد مي‌كند. نتايج اين تحقيق مي‌تواند به عنوان راهنمايي براي اخذ تصميمات علمي و انتخاب استراتژي مناسب براي كنترل استرس گرمايي در صنعت لاستيك‌سازي مورد استفاده قرار گيرد.

Background and aims: Heat stress is one of the most important occupational hazards that threaten the health of employees in many workplaces. This hazard is more important in the industries with hot processes, such as rubber industry. Therefore, control of this harmful agent is one of the essential measures and priorities of manager in these industries. The purpose of this study was to identifying and ranking the strategies of control exposure to heat stress using the Delphi method and the combination of FAHP and TOPSIS approach in the rubber industry. Methods: This qualitative cross-sectional study was carried out in three stages. In the first step, the most important criteria and control measures of heat stress (alternatives) in the rubber industry were identified using the Delphi method. In the second stage, the criteria were weighted using the FAHP technique. Finally, alternatives were prioritized based on the TOPSIS method. Data analysis was performed using Excel and Super Decision Software. Results: The results of the paired comparison of the criteria with the FAHP technique showed that the “efficiency of control measure” was most important criteria with a relative weight of 0.141. Also, the final results of the study showed that among all control measures of heat stress in the rubber industry, “insulating or enclosing of heat source (insulation materials)” is the best with a relative weight of 0.582. Conclusion: This study propose the integrated approach of Delphi, FAHP and TOPSIS in order to select the best strategies for controlling heat stress in the rubber industry. The results of this research can be used as the guidance for managers to making the scientific decisions and selecting the appropriate strategy for controlling heat stress in the rubber industry.