Fiqh Al-waqi & its role in the Islamic awakening

بيداري اسلامي زمينه ساز تولد دوباره تمدن اسلامي است. از موانع اين بيداري، نگاه سنتي فقه اهل تسنن به مسئله مشروعيت حاكم است. از اين منظر حاكم يا به اجماع اهل حل و عقد يا استخلاف حاكم قبل و يا به استيلاء و غلبه مشروعيت مي‌يابد و تبعيت و فرمانبرداري از او واجب است؛ حتي اگر فاجر و فاسق باشد. فقه الواقع به عنوان پديده‌اي نوظهور در حوزه علوم اسلامي اهل سنت و جماعت كه فقيه را موظف مي‌داند تا براي استنباط احكام، واقعيات زمانه و علوم روز را در موضوع شناسي خود لحاظ نمايد، بر اين انديشه فقيهان درباره مشروعيت حاكم نقدهاي جدي وارد كرد. فقهاي نوانديش وجوب اطاعت بي چون و چرا از حاكمان را در تقابل با دموكراسي و مردمسالاري و در امتداد استبداد سياسي مي‌شمرند. آنان متون فقهي را در اين موضوع ناكافي و قابل تاويل و اصلاح آن را بر اساس يافته‌هاي انديشمندان علوم سياسي و واقعيت‌هاي جهان معاصر لازم مي‌دانند. اين نوشتار پس از مروري گذرا بر ديدگاه سنتي اهل تسنن درباره مشروعيت حاكم، به چيستي فقه الواقع و تاثير آن بر اصلاح اين انديشه و در نهايت نقش آن در بيداري جوانان مسلمان مي‌پردازد.

The Islamic awakening is the basis for the reemergence of Islamic civilization. The traditional attitude of Sunni jurisprudence regarding to legitimacy of governor is the awakening obstacles. From this perspective, the governor will be legitimate by consensus of agreements or substituting the prior governor or by superiority or dominating, then it is obligatory to follow & obey him even if he`ll be immoral & unfaithful. Fiqh Al-waqi (jurisprudence of reality) as an emerging phenomenon in the field of Islamic sciences of Sunni which is obliged Jurist to infer rulings by considering current facts & science, brought serious criticism to this attitude about legitimacy of governor. Current Jurists consider the necessity of indisputable obedience to governors in contrast to democracy & along political despotism. They believe that the jurisprudence texts in this regard, are inadequate & interpretable & it is necessary to modify it based on findings of political scientists & realities of contemporary times. This article, after reviewing the traditional Sunni approaches to legitimacy of governor, is regarding to the essence of jurisprudence of reality & its impact on amending this attitude & eventually its role in the awakening of Muslim youth.