عنوان مقاله :
خاستگاه تورمالين در ميكاشيست‌هاي مجموعه دگرگوني گل‌گهر در جنوب‌خاوري پهنه سنندج- سيرجان (شهرستان بافت، استان كرمان)
عنوان به زبان ديگر :
Origin of tourmaline in micaschists of Gol-e-Gohar metamorphic complex from south-eastern Sanandaj-Sirjan Zone (Baft, Kerman Province)
پديد آورندگان :
فاتحي، حسين دانشگاه شهيد باهنر , احمدي‌پور، حميد دانشگاه شهيد باهنر , معين زاده، حسام دانشگاه شهيد باهنر
كليدواژه :
تورمالين , ميكاشيست , كمپلكس گل‌گهر , پهنه سنندج- سيرجان
چكيده فارسي :
در ميكاشيست‌هاي كمپلكس دگرگوني گل‌گهر در جنوب‌خاوري پهنه سنندج- سيرجان (استان كرمان)، بلور‌هاي تورماليني ديده مي‌شوند كه مقدار كاتيون‌هاي Mg و Na در آنها بالاست (Mg: 1.83 a.p.f.u.; Na: 0.680 a.p.f.u.). اين تورمالين‌ها از نوع دراويت هستند و به سري آلكالن تعلق دارند. نيمرخ‌هاي تركيبي از مركز به‌سوي حاشيه، نشان‌دهندة منطقه‌بندي شيميايي ضعيف در آنهاست. وجود ميانبار‌هاي كوارتز در اين تورمالين‌ها، مرزهاي تعادلي آنها با بيوتيت، جايگيري برخي از اين كاني‌ها در جهت شيستوزيته سنگ و منطقه‌بندي شيميايي ضعيف در آنها نشان‌دهندة پيدايش اين تورمالين‌ها هنگام يا پس از اعمال نيروهاي زمين‌ساختي در سنگ‌هاي منطقه هستند. داده‌هاي تركيب شيميايي تورمالين‌هاي بررسي‌شده، كه در آنها مقدار F كمتر از 3/0 و مقدار FeO* كمتر از 8/0 درصدوزني است و همخواني مثبت ميان Mg و Fe نشان مي‌دهند اين كاني‌ها ماگمايي نيستند و محصول واكنش‌هاي دگرگوني هستند. دربارة سازوكار پيدايش اين تورمالين‌ها گمان مي‌رود با افزايش دما و هنگام دگرگوني و پس از آن، عنصر بور از سطح كاني‌هاي رسي آزاد و در سيال‌ها ميان‌روزنه‌اي انباشته شده است. سپس اين سيال سرشار از بور با كاني‌هاي سيليكاته مانند بيوتيت واكنش داده و تورمالين را پديد آورده است. منطقه‌بندي شيميايي ضعيف در تورمالين‌هاي بررسي‌شده نيز گوياي اين نكته است.
چكيده لاتين :
In Gol-e-Gohar micaschists from south-east Sanandaj-Sirjan Zone (Kerman province), there are tourmaline crystals which are enriched in Mg and Na (Mg: 1.830 a.p.f.u and Na: 0.680 a.p.f.u), and so, they are dravite in compositions belonging to alkaline series. The delineated combinational profiles from core to rim from these tourmalines display a weak compositional zoning. Evidences such as the existence of quartz inclusions in these minerals, equilibriated boundaries between the tourmalines and biotites in all cases and the orientation of some tourmaline crystals along with other metapelite-forming minerals and weak chemical zoning in them indicate that they formed during or after acting tectonic forces and metamorphic events. Moreover, chemical composition of the studied tourmalines, such as F<0.3 wt%, FeO*<0.8 wt% and positive correlation between Mg and Fe contents indicate that these minerals have been produced by metamorphic reactions. It seems that with increasing temperature during and after metamorphism, boron released from the surface of clay minerals and concentrated in interstitial fluids. Then, boron-rich fluids reacted with other silicate minerals such as biotite to form tourmaline. A weak chemical zoning in the studied tourmalines implies this phenomenon.
