مروري بر جنبه‌هاي حقوقي، قانوني، اخلاقي و فقهي رحم جايگزين در ايران با تأكيد بر جنبه مشاوره‌اي آن

A review of human rights, legal, ethical and religious aspects of Surrogacy in Iran with an emphasis on its counseling issues

مقدمه: يكي از شيوه‌هاي كمك به زوجين نابارور، استفاده از روش‌هاي كمك باروري است. در فرآيند درمان ناباروري به روش رحم جايگزين نياز به مشاركت فرد سوم پيامدهاي ويژه قانوني - حقوقي، فقهي و اخلاقي را در پي خواهد داشت. مطالعه مروري حاضر با هدف بررسي مطالعات صورت گرفته پيرامون جنبه‌هاي قانوني - حقوقي، فقهي و اخلاقي رحم جايگزين در ايران با تأكيد بر جنبه مشاوره انجام شد. روش‌كار: مطالعه مروري حاضر حاصل مرور شواهد منتشر شده پيرامون جنبه‌هاي مذكور رحم اجاره‌اي توسط نويسندگان ايراني در فاصله سال‌هاي 2006 تا 2016 در پايگاه‌هاي فارسيIran Medex ، SID و انگليسي CINAHL، Google Scholar و PubMed مي‌باشد. براي جمع‌آوري اطلاعات ابتدا مقالاتي كه در عنوان و يا متن داراي يكي از كلمات "رحم اجاره‌اي"، "مادر جايگزين"، "بارداري با مشاركت شخص ثالث"، "ناباروري"، "قانون"، "حقوق"، "فقه" و "اخلاق" بودند به تنهايي يا در تركيب با هم به‌صورت فارسي و انگليسي معادل جستجو شدند. از بين 706 مقاله، 42 مقاله حائز شرايط پژوهش بود. يافته‌ها: در قانون ايران جنبه‌هاي مختلف رحم جايگزين روشن نيست. عدم پذيرش رحم جايگزين از سوي اكثر علماي اهل سنت و اختلاف نظر علماي شيعه وجود دارد. وجود مسائل قانوني مانند ارث و نيز ابعاد اخلاقي احتمالي از جمله به خطر افتادن جان مادر حامل بر ضرورت مشاوره‌هاي مستمر و جامع بيش از پيش مي‌افزايد. نتيجه‌گيري: تدوين راهنماي مشاوره‌اي جامع و در دسترس براي پاسخگويي به سؤالات طبي، قانوني و مذهبي زوجين داوطلب، قبل از انتخاب اين روش درماني ضروري است.

Introduction: Assisted reproductive technique is one of the methods to help the infertile couples. Need to the participation of a third person in the process of infertility treatment by surrogacy will have various human rights, legal, religious and ethical aspects. This review article was performed with aim to evaluate the studies about the human rights, legal, ethical, and religious aspects of surrogacy in Iran with an emphasis on counseling issues. Methods: This study reviews the findings of published papers regarding different aspects of surrogacy in Iran between 2006 and 2016 in Persian databases of SID and Iran Medex and Medline, and English databases of Pub Med, CINAHL, Google Scholar. Data were collected using the key words of " surrogacy ", "surrogate mother", " Third party reproduction ", "infertility", "law ","religion " and, " ethics" alone or in combination of these words. Among 706 articles, 42 articles eligible for the study were selected. Results: In Iranian law, various aspects of surrogacy is not clear. Surrogacy is not accepted by the majority Sunni scholars and there is disagreement between Shia scholars. Due to legal issues such as inheritance and possible ethical dimensions including the risk for surrogate mother increase the need for continuous and comprehensive counseling. Conclusion: Collecting comprehensive and accessible counseling guideline is essential to answer the medical, legal and religious questions of candidate couples before choosing this treatment method.