تنوع ژنتيكي براي صفات زراعي مختلف در لاين‌هاي انتخابي از توده‌هاي بومي گلرنگ ايران و ژنوتيپ‌هاي خارجي

به منظور ارزيابي و بررسي تنوع ژنتيكي صفات زراعي مختلف در لاين‌هاي انتخاب شده از توده‌هاي بومي گلرنگ در ايران، آزمايشي در سال زراعي 80-1379 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان، به صورت طرح لاتيس ساده 9*9 اجرا شد. در اين آزمايش، 66 لاين انتخاب شده از توده‌هاي بومي گلرنگ از استان‌هاي اصفهان، آذربايجان، طبس، كردستان و مركزي به همراه 13 ژنوتيپ خارجي و هم‌چنين توده‌هاي كوسه و اراك 2811 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بين ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي، براي كليه صفات از جمله تعداد روز تا شروع گل‌دهي، 50% گل‌دهي و رسيدگي و هم‌چنين ارتفاع بوته، عملكرد دانه، اجزاي عملكرد دانه، درصد روغن و مقاومت نسبي به بيماري سفيدك پودري اختلاف معني‌داري وجود داشت (01/0> p). عملكرد دانه ژنوتيپ‌ها بين 1285 تا 3524 كيلوگرم در هكتار متغير و ميزان عملكرد دانه در مورد كشت در اصفهان (توده كوسه) كه جزء پا بلند‌ترين و دير‌رس‌ترين ژنوتيپ‌ها نيز بود، برابر 2317 كيلوگرم در هكتار برآورد گرديد. درصد روغن براي 20 لاين اصلاحي كه از عملكرد دانه بيشتري برخوردار بودند با روش سوكسله اندازه‌گيري شد. درصد روغن لاين‌ها از 69/24% مربوط به يك لاين انتخابي از توده بومي كردستان تا 55/37 % مربوط به يكي از لاين‌هاي انتخابي از توده كوسه تغييرات داشت. در ضمن درصدروغن در توده كوسه برابر 99/35 % بود. بر اساس نتايج تجزيه خوشه‌اي، ژنوتيپ‌ها در3 گروه مختلف قرار گرفتند كه براي تمامي صفات، به جز صفت تعداد روز تا سبز شدن داراي تفاوت معني‌داري بودند. يكي از گروه‌ها داراي بيشترين تعداد انشعاب اصلي در بوته، تعداد قوزه در بوته، تعداد دانه در قوزه، ، عملكرد دانه در بوته و عملكرد دانه در واحد سطح، ولي كمترين وزن هزار دانه بود. بنابراين اين طور استنباط مي‌شود كه لاين‌هاي اين گروه ژنوتيپي كه منشأ داخلي داشتند، جهت انتخاب براي افزايش عملكرد دانه مناسب‌تر باشند. در ضمن به‌نظر ‌مي‌رسد كه در لاين‌هاي حاصل از توده‌هاي بومي نواحي مختلف ايران، تنوع ژنتيكي از تنوع جغرافيايي تبعيت نداشت.