نقد روش شناختي جايگاه عرفان در مقام داوري در روش شناسي فلسفه ملاصدرا

The Methodological Critique of the Role of Mysticism in Judging the Methodology of Mulla Sadra's Philosophy

يكي از مهم ترين نظريه ها در باب روش شناسي فلسفه ملاصدرا نظريه تفكيك مقام گردآوري از مقام داوري است. بر اساس اين ديدگاه، ملاصدرا صرفا در مقام گرداوري از كشف و شهود عرفاني بهره گرفته است و در مقام داوري صرفا تكيه بر برهان به عنوان روش حقيقي فلسفه دارد. پژوهش حاضر نشان مي دهد برخلاف مدعاي معتقدان به نظريه مذكور، ملاصدرا در مقام داوري نيز از كشف و شهود عرفاني در عرض برهان استفاده كرده است. ملاصدرا علاوه بر اينكه به اين امر اذعان مي كند آن را نقطه قوت فلسفه خود محسوب مي كند. به عقيده نگارنده استفاده از كشف و شهود عرفاني در مقام داوري مسائل و مباحث فلسفي داراي نقدها و آسيب هاي روش شناختي مهمي است كه مي توان آنها را در قالب سه مساله بيان ناپذيري، عدم قابليت انتقال و نقدناپذيري كشف و شهود عرفاني مورد بحث و برسي قرار داد.

One of the most important theories in relation to the methodology of Mulla Sadra’s philosophy is the distinction between collection and judgment. It is argued that, in the collection position, Mulla Sadra draws on mystical intuitions. While in the judgment position, he relies on reasoning as the real method of philosophical deliberations. The present paper demonstrates that, in contrast with the claim made by the proponents of the distinction theory, Mulla Sadra makes use of mystical intuitions along side reasoning in his position as the judge of the collected evidence. He not only confirms this point but he also considers it as the strong point of his philosophy. This paper argues that drawing on mystical intuitions in making judgments on philosophical issues suffers from serious flaws that can be presented in terms of ineffability, lack of transferability of mystical intuitions and the fact that they do not lend themselves to criticism.