مباني فلسفي بساطت الهي از ديدگاه علامه طباطبايي

Allameh Tabatabai's Views on the Philosophical Foundations of Divine Simplicity

بساطت حقيقي واجب بالذات يكي از مهمترين مسايل مورد بحث الهي دانان اسلامي است كه جوانب گوناگون دارد. علامه طباطبايي در آثار مختلف خود بر بساطت حقيقي ذات الهي تاكيد مي كند و ادله ي بسياري بر آن اقامه مي سازد. اما با تحليل مباني ايشان، مي توان دريافت كه حداقل دو ديدگاه در باب اين مساله دارد؛ اصطلاح بساطت حقيقي واجب بالذات و ادله ي اثبات آن بر مبناي نگرش ثبوتي به ماهيت و اصطلاح بساطت حقيقي او و ادله ي اثبات آن بر مبناي نگرش سلبي به ماهيت. از نظر نگارنده، ديدگاه دوم ديدگاه نهايي علامه طباطبايي است، از مشكلات ديدگاه نخست مبراست و مستقيما به اثبات بساطت حقيقي مي پردازد. نگارنده به تبيين، تحليل و اثبات برتر بودن ديدگاه دوم نسبت به ديدگاه نخست مي پردازد. فمن الله توفيق.

The simplicity of the necessary-by-itself is one of the most important issues discussed by Islamic philosophers and theologians. It has also a prominent position in transcendental wisdom (Hikmat e Motaaliyeh). Allameh Tabatabai, as a transcendental philosopher, puts emphasis on the real simplicity of the divine nature and provides a lot of arguments for it. With the analysis of the foundations of his arguments, it is demonstrated that two different views are expressed on this issue: one is the simplicity of the necessary-by-itself and the arguments for its affirmation based on the positive attitude to quiddity; the other is the simplicity of the necessary-by-itself and the arguments for its affirmation based on the negative attitude to quiddity. It seems that Allameh Tabatabai assumes the second view which is free from the first view’s difficulties as it proves simplicity in a direct way. The present article aims at delineating the second view and demonstrating its superiority to the first one.