مسئله ثبات شخصيت در چارچوب نظريه حركت جوهري نفس

Issue of a Single Solid Base for Personality within the Conceptual Framework of Theory of Transsubstantial Motion

مسئله ثبات شخصيت از آن جايي كه به مقولات و مباحث هستي شناختي و معرفت شناختي گره مي خورد از اهميت بسزايي برخوردار است؛ در اين ميان، ملاك هايي كه براي ثابت شخصيت ارائه شده است گرچه به لحاظ معرفت شناختي مي توانند به كار آيند، اما از جهت هستي شناختي محل اختلافات جدي بوده و مستلزم بررسي نقادانه است. در باب جنبه وجودي بحث از هويت شخصيه، گروهي منكر هرگونه هويت و جوهر ثابت براي انسان گشته و به اين ترتيب خود را از ارائه ملاك ثبات شخصيت نيز رهانيده اند؛ درحالي كه مدافعان ثبات شخصيت نيز سه ملاك بدن، حافظه و نفس مجرده را به عنوان مبناي حفظ هويت شخصيه مطرح ساخته اند؛ از آن ميان، ملاصدرا منكر ملاكيت بدن و حافظه براي اين امر مي باشد و نفس مجرده را ملاك ثبات و اين هماني شخصي معرفي مي كند. اين در حالي است كه قول به حركت جوهري نفس توسط صدرا، زمينه طرح اين شبهه مي شود كه اگر نفس در حركت دائمي جوهري است، پس ثبات شخصيت كه هر انساني آن را احساس مي كند و خود صدرا هم آن را قبول دارد، چگونه قابل تبيين خواهد بود؟ و آيا بين پذيرش توامان اين دو مدعا، تهافت وجود ندارد؟ به نظر مي رسد كه با تدقيق و تامل در انديشه صدرايي و بيان تقسيمات مختلف حركت جوهري مي توان تهافت مذكور را ظاهري و قابل رفع دانست.

The issue of a single solid base for personality is of significance as it is tied to the ontological and epistemological discussions. Meanwhile, although the criteria put forward for a single solid base can be helpful from an epistemological point of view, they seem dubious and controversial from an ontological perspective. Ontologically speaking, some philosophers have denied the existence of personality and a single solid base for it; and therefore, they have freed themselves from the need to discuss it. While those who support the idea have put forward three criteria- body, memory and immaterial soul- as the basis for sticking to a single solid base for personality. However, among these philosophers, Molla Sadra denies the body and memory as criteria and considers the immaterial soul as the sole criterion for a single solid base for personality. As he believes in the transsubstantial motion of the immaterial soul, the question may arise as how a moving soul can be the criterion for a single solid base for personality. Are these apparently opposing views inconsistent? The present paper concludes that this dilemma can be solved through a deeper understanding of Mulla Sadra’s philosophy and the different kinds of transsubstantial motion he has proposed.