خوانش تطبيقي تحوّل ويژگيها و كنشهاي ايزد مهر در ريگ ودا و اوستا

مهر از ديرينه ترين شخصيّتهاي اسطورهاي، ديني و فرهنگي اقوام آريايي است. اين ايزد نمودي از باورهاي مشترك دربارۀ خداياني است كه قبل از مهاجرت اقوام هند و اروپايي و بسيار پيشتر از ظهور زرتشت شكل گرفتهاند. متون ديني و سرودهاي مقدّس هند و ايران، نمايانگر انديشه ها و باورهاي مذهبي اين دو سرزمين در هزارههاي پيش از ميلاد است. ايزد مهر هم يكي از ايزدان و شخصيّتهاي مشترك در اين دو قوم كهن است كه پس از جدايي، جايگاه ويژۀ خود را نزد هر دو حفظ كرده است. نگارنده در پژوهش حاضر بر آن بوده است تا ايزد مهر را با تكيه بر كهن ترين جامعۀ آماري دو قوم هند و ايراني مطالعه كند و با استناد مستقيم به ريگ ودا و اوستا،ن قش بافت فكري –فرهنگي اين اقوام را در تعيين كنشها و ويژگيهاي همسان و متفاوت چهرۀ اسطوره- اي مهر بكاود. يافته ها نشان ميدهند كه كنش ها و ويژگي هاي مشترك ايزد مهر ريشه در روزگار يگانگي اين اقوام دارد و منشأ تفاوتهاي اين چهرۀ اسطورهاي را بايد در شاخۀ ايراني و پس از جدايي فيزيكي و معنوي از شاخۀ هندي جست. بنابراين پس از جدايي اقوام، تفاوتهاي فكري و فرهنگي در شخصيتهاي اسطورهاي مشترك هم نمايان ميشود. اين ويژگيها و كنشهاي متفاوت، تحت تأثير بافت فرهنگي و عوامل اجتماعي به وجود آمده و يا متحوّل شدند