اثربخشي آموزش شناختي- مذهبي، مبتني بر آيات قرآن بـر اضطراب و نااميدي بازنشستگان

The Effectiveness of Religious-cognitive Training Based on Quran Verses on Reducing Pensioners’ Anxiety and Hopelessness

سابقه و هدف: ازجمله اهداف روانشناسي در عصر حاضر، مقابله با اضطراب و نااميدي و بررسي نقش معنويات در بهبود اميد به زندگي و كاهش اضطراب است؛ بنابراين پژوهش حاضر با هدف اثربخشي آموزش شناختي- مذهبي مبتني بر آيات قرآن بـر اضطراب و نااميدي بازنشستگان ارتش در شهرستان تربت جام انجام شد. مواد و روش‌ها: روش اين پژوهش نيمه‌آزمايشي با استفاده از پيش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماري شامل 102 نفر از بازنشستگان ارتشي شهر تربت جام بود كه به روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند. ابتدا خرده مقياس‌هاي اضطراب و نااميدي از پرشسنامه بحران هويت (Identity Crisis Questionnaire: ICQ) توسط شركتكنندگان تكميل گرديد. سپس تعداد 40 نفر به‌عنوان حجم نمونه كه بالاترين نمرات را در خرده مقياس‌هاي اضطراب و نااميدي كسب كرده بودند، انتخاب و به روش تصادفي ساده به دو گروه 20 نفري (آزمايش و كنترل) تقسيم شدند. سپس براي گروه آزمايش، 10 جلسه 90 دقيقه‌اي آموزش شناختي- مذهبي مبتني بر آيات قرآن برگزار گرديد و پس از اتمام جلسات آموزشي، از هر دو گروه پس‌آزمون گرفته شد. گفتني است تجزيه و تحليل داده‌ها با نرم‌افزار 20 SPSS و آزمون تحليل كوواريانس صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج اين مطالعه نشان داد كه فرضيه پژوهش مورد تأييد قرار گرفته و آموزش شناختي- مذهبي مبتني بر آيات قرآن بر اضطراب و نااميدي بازنشستگان تأثيرگذار بوده است. استنتاج: با توجه به نتايج حاصل از اين پژوهش، آموزش شناختي- مذهبي مبتني بر آيات قرآن (آيات مربوط به هدف و معنايابي زندگي) در بازنشستگان گروه آزمايش، براي افزايش اميدواري و كاهش اضطراب نقش مثبتي داشته است.

Background and Purpose: Currently, the main objectives of psychology are alleviating anxiety and hopelessness and evaluating the role of spirituality in promoting life expectancy and reducing anxiety. Thus, we aimed to investigate the effectiveness of a Quran-based religious-cognitive training program on reducing pensioners’ anxiety and hopelessness in Torbat-e Jam. Materials and Methods: This was a quasi-experimental study with pretest-posttest design and a control group. The statistical population included 102 army retirees in Torbate-e-jam, who were selected using the convenience sampling method. Both groups filled out the anxiety and hopelessness subscales of the Identity Crisis Questionnaire (ICQ). Then, 40 subjects obtaining the highest scores were randomly selected and assigned to two groups of 20 (experimental and control). The experimental group received ten 90-minute sessions of religious-cognitive training based on Quran verses. After the intervention, a post-test was taken from both groups. To analyze the data, covariance analysis was used in SPSS 20. Results: The research hypothesis was confirmed and religious-cognitive training based on Quran verses was influential on the pensioners’ hopelessness and anxiety. Conclusion: Quran-based religious-cognitive training (verses related to purpose and finding meaning in life) enhanced hopefulness and assuaged anxiety in the experimental group.