بررسي ميزان بهره‌گيري از قرآن و نهج‌البلاغه در مقالات علمي- پژوهشي فارسي در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي

Application of Quran and Nahj al-Balagha in Persian Scientific Articles Published by Medical Sciences Universities

سابقه و هدف: هرچند قرآن كريم و نهج‌البلاغه كتاب‌هايي در زمينه بهداشت و پزشكي نيستند؛ اما در هريك از اين منابع نكاتي وجود دارد كه مي‌توان از آن‌ها در تدوين دستورالعمل‌هاي مرتبط با سلامت و بيماري سود برد؛ از اين رو پژوهش حاضر با هدف تعيين ميزان بهره‌گيري از منابع فوق در تدوين مقالات علوم پزشكي انجام شد. مواد و روش‌ها: پژوهش مقطعي و كاربردي حاضر به‌صورت سرشماري در ارتباط با مقالات علمي- پژوهشي فارسي‌زبان منتشرشده از سوي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي انجام شد. داده‌ها با استفاده از چك‌ليست محقق‌ساخته‌اي متناسب با اهداف پژوهش و از طريق بررسي كليه مقالات و منابع آن‌ها گردآوري گرديدند. شايان ذكر است كه جهت پردازش داده‌ها از شاخص‌هاي آماري توصيفي استفاده شد. يافته‌ها: يافته‌هاي حاصل از استخراج 186735 منبع از 6907 مقاله منتشرشده در قالب 696 شماره از مجلات علمي- پژوهشي فارسي متعلق به 47 دانشگاه علوم پزشكي كشور نشان داد كه موارد استفاده از قرآن كريم و نهج‌البلاغه به‌عنوان منابع مورد استناد به‌ترتيب 404 و 20 مرتبه (كمتر از 1 درصد) بوده است كه در اين ميان پراستنادترين سوره‌هاي قرآن به‌ترتيب سوره بقره، انعام، نساء و اسراء بودند. استنتاج: اگرچه يافته‌هاي پژوهش از به‌كارگيري قرآن و نهج‌البلاغه به‌عنوان منابع مورد استناد در مقالات علوم پزشكي حكايت دارند؛ اما ميزان آن بسيار اندك به نظر مي‌رسد.

Background and Purpose: Although Quran and Nahj al-Balagha are not related to medicine and health sciences fields, these resources have some features that make them appropriate to be used in developing guidelines related to health and disease. Therefore, we sought to determine the rate of application of Quran and Nahj al-Balagha as references in preparing medical articles. Materials and Methods: In this cross-sectional study, the Persian-language scientific articles published by universities of medical sciences were selected based on the census sampling method. The data were garnered by using a researcher-made checklist aligned with research objectives and through the analysis of all the related articles and their reference lists. To analyze the data, descriptive statistical indexes were employed. Results: The data obtained from reviewing 186735 citations in 6907 articles published in 696 journals of 47 medical universities showed that the Holy Quran and Nahj al-Balagha were cited as references 404 and 20 times (less than 1%), respectively. The highest citation rates pertained to Al-Baqurah, Al- Anaam, An-Nisa, and Al-Isra surahs, respectively. Conclusion: Quran and Nahj al-Balagha were cited in a limited number of medical articles.