رقابتهاي ژئوپليتيك و روابط ايران و عربستان: مكانيزمها و راهبردها

Geopolitical Competitions and Iran-Saudi Relations: Mechanisms and Strategies

تمركز مقاله حاضر بر روند ژئوپليتيك منطقه و روابط ايران و عربستان از سال 2003 تاكنون است. سوال اصلي بر اين مبناست، چرا روابط ايران و عربستان در روند ژئوپليتيك منطقهاي سير بنبست و تقابلي پيدا كرده است؟ مدعاي اصلي آن است، با اشغال عراق، تضعيف قدرت متوازن كننده و روي كار آمدن دولت شيعي، فرآيند دوقطبيسازي هويتي/موقعيتي منطقه خليج فارس قوت گرفت. اين فرايند پس از تحولات جهان عرب 2011 با گسست ائتلافهاي منطقهاي/ فرامنطقهاي، خلاء قدرتي در ژئوپليتيك منطقه ايجاد كرد. در اين روند گذار و سياليت نظم منطقهاي، با فعال شدن بسترها و عناصر سياسي/ هويتي ژئوپليتيك منطقه، دوگانههاي راهبردي "مهار و توازنسازي"مبتني بر مكانيسمهاي سهگانه ائتلافسازي، جنگ نيابتي و همچنين رقابت ژئواكونوميكي از طرف ايران و عربستان به مثابه دو هژمون رقيب منطقهاي تعقيب ميشود. دو كشور همواره در تلاشند، با قدرتافكني و اثرگذاري بر فرايندها و عناصر چندگانه ژئوپليتيكي، امنيت منطقهاي را كنترل و الگوي نظمسازي مطلوب خود را بازطراحي كنند. نهايتاً اينكه روش انجام مقاله حاضر بر اساس روش توصيفي و تبيين علي/تحليلي است و شيوه گردآوري دادهها نيز از طريق كتابخانهاي، استفاده از مجلات، مقالات و منابع اينترنتي ميباشد.

This article focuses on the geopolitics of the region and the relations between Iran and Saudi Arabia from 2003 to the present. The main question is “why relations between Iran and Saudi Arabia in the regional geopolitical reached the position of stalemate and opposition? The main claim is that with the occupation of Iraq, undermining the balance of power and the emergence of the Shiite government, the identity / location bipolarization process of Persian-Gulf Region was strengthened. After developments in the Arab world in 2011 and the break of regional / trans-regional coalition, the process led to a power vacuum in the region's geopolitics. In the process of transition and fluidity of regional order, with the activation of contextual as well as political elements / identity geopolitics of the region, the dual strategy of "checks and balances" basing on the triple coalition-building mechanism, the proxy war and geo-economic competition between Iran and Saudi Arabia as the two rival regional hegemons is pursued. The two countries have been trying to control regional security and redesign their desired ordering pattern through power projection and influence of multiple-geopolitical processes and elements. Finally, the method of the present article is based on descriptive and explanatory causal / analytical and data collection is conducted through the library, journals, articles and Internet resources.