التقاي واكه‌ها در كردي سوراني

Vowel Hiatus in Surani Kurdish

اين مقاله به بررسي راه­كارهاي واجيِ زبان كردي سوراني براي جلوگيري از التقاي واكه­ ها مي‌پردازد. داده­ هاي التقاي واكه ­ها در كردي سوراني، متناسب با هدف پژوهش، جمع ­آوري و طبقه‌بندي‌شده و سپس در چارچوب واج‌شناسي بهينگي مورد تحليل قرار گرفتند. بررسي و تحليل داده ­هاي واجي تحقيق نشان داد كه در صورتي كه در فرايند كلمه­سازيِ كردي سوراني رشته واجي /V+V/ در مرز تكواژ ظاهر شود، بسته به شرايط واجي و صرفيِ زنجيره­ي واجي موردنظر، يكي از سه الگوي درج همخوان، حذف يا غلت­ سازي اِعمال مي­شود تا ساخت هجايي غيردستوريِ حاصل از التقاي واكه­ ها مطابق با محدوديت نشان‌داري ONSET اصلاح شود. رايج­ترين الگوي واجي براي ممانعت از تظاهر آوايي التقاي واكه ­ها، درج همخوان­ هاي غلت [j] و [w] است؛ اما درج، در دو حالت اتفاق نمي­اُفتد: (1) زماني كه دو واكه افتاده، در مجاورت يكديگر قرار گيرند. در اين حالت، به‌جاي درج همخوان، واكه دوم (V2)، يعني واكه پسوند، از زنجيره واجي حذف مي‌شود. (2) زماني كه واكه­ ي پسوند، يعني V2، واكه ­ي افراشتهِ پيشين (/i/) باشد. در اين حالت، واكه /i/ از طريق غلت­ سازي به غلت [j] تبديل مي­شود و درنتيجه توالـي واكه ­ايِ /V+i/ به يك واكه ­ي مركب تغيير شكل مي­دهد؛ بنابراين الگوي درج غلت در بافت واجي V1 - low + V2، الگوي حذف در بافت V1 + low +V2 + low و الگوي غلت­ ســازي در بافت V1+i اِعــمال مي­شوند. در تحليل واجي داده ­ها در چارچوب رويكرد بهينگي، ضمن معرفي محدوديت­ هاي پاياييِ وابسته به بافت صرفي، علت بهينه بودن هر يك از الگوهاي واجـي مورد نظر را با توجه به بافـت­ هاي واژ-واجيِ مربوطه توضيح داده­ايم.

This paper addresses the different repair strategies applied in the Surani Kurdish language for the correction of vowel hiatus, cross-linguistically known as a phonologically marked structure. Data related to vowel hiatus were collected, classified and treated by Optimality Theory. Examination of the data revealed that Surani Kurdish uses three different phonological strategies to repair vowel hiatus which arises during word formation processes. These strategies are epenthesis, deletion and glide formation. The most common phonological pattern applied to prevent V+V sequences from being realized in surface form is glide ([w] and [j]) epenthesis. However, glide epenthesis is not applied in two conditions: (1) when the vowels are both [+low], in which case the second vowel (V2), i.e., the vowel belonging to the suffix, is deleted from the input form; (2) when the vowel in the suffix is /i/, in which case the vowel is turned into the glide [w] through the glide formation process. In an OT account of the phonological data concerned, we introduced a new set of Faithfullness constraints which are sensitive to the morphological information of the input form. Using these constraints, we are able to explain how each strategy turns to be the most optimal pattern in the morpho-phonemic condition in which it applies.