تعامل واج‌ شناسي و معنا شناسي از منظر بهينگي

An Optimality-Theoretic Account of Phonology-Semantics Interaction in Persian

زبان‌شناسان غالباً بر اين باور بوده‌اند كه هيچ گونه رابطه‌اي ميان معناشناسي و واج‌شناسي وجود ندارد (آركانجلي و پولي‌بلنك، 1994: 5-433). بدين تعبير كه تغييرات معنايي و آوايي واژه‌ها معمولاً مستقل از هم روي مي‌دهند. رخداد فرايندهاي واجي‌ در زبان فارسي نيز غالباً با تغييرات معنايي همراه نيست. اما واژه‌هاي منحصر به فردي در فارسي وجود دارند كه معناي بازنمايي آوايي آنها كه معمولاً در سبك غيررسمي به كار مي‌رود با معناي بازنمايي واجي‌شان كه معمولاً در سبك رسمي به كار مي‌رود تفاوت دارد. انواع تغييرات معنايي شامل افزايش يا كاهش معنايي، يا هر دو افزون بر تغييرات كاربردشناختي در اين واژه‌ها رخ مي‌دهد. تغيير معناي اين واژه‌ها در مواردي همراه با تغيير املاي آنها همراه است. نظريۀ بهينگي با بهره‌گيري از رويكرد «محدوديت‌هاي دسترسي‌دار به واژگان» (بُرزما، 2001) تنها نظريه‌اي است كه قابليت تبيين تعامل واج‌شناسي و معناشناسي را تا حدي امكان‌پذير نموده است. همچنين، دليل رخداد برخي از فرايندهاي واجي صرف انرژي و كوشش كمتر است كه بحثي نقش‌گرايانه مي‌باشد و خارج از چارچوب واج‌شناسي صورتگراست. ولي نظريه بهينگي با آميختن نقش‌گرايي و صورت‌گرايي اين مشكل را برطرف ساخته است. هدف اين پژوهش توصيفي تحليلي پرداختن به اين تعامل‌هاست.

The relationship between semantics and phonology is generally denied (Archangeli & Pulleyblank, 1994: 5, 433). That is, semantic and phonological changes usually apply independently. Phonological processes of Persian which convert a phonemic representation to its phonetic representation mostly do not involve any meaning changes. However, there are few idiosyncratic words in Persian whose phonetic representations which are used in the colloquial style differ in meaning from their phonemic representations.Various types of semantic changes including extensionand restriction of meaning or both, in addition to pragmatic changes occur in these words. In some cases the meaning changes accompany a change in spelling too. This research addresses phonology-semantics interaction using “lexical-access constraints” (Boersma, 2001), in optimality theory as the sole theory to make the analysis of phonology-semantics interaction to some extent possible. Furthermore, some of these interactions occur to save energy and to make less muscular effort. This is usually discussed in functional rather than formal approaches. Following Kirchner (1989) this research integrates functionalism and formalism in optimality theory to deal with this issue.