تحليل علمي راهبردهاي حديثي در مورد بهداشت مو و مراقبت از آن

Scientific Analysis of Islamic Hadith on Hair Health and its Care

يكي از آموزه‌هاي طبي در متون اسلامي، رهنمودهاي مراقبتي و بهداشتي در مورد موي سر است. محدثان و فقيهان در آثار خود فصولي را به مسائل مربوط به پوست و مو اختصاص داده و به راه‌هاي درمان آن اشاره نموده‌اند. در اين راستا، پژوهش حاضر به شش راهبرد مهم در گستره مراقبت از پوست و مو دست يافت كه از اهميت بالايي در بهداشت و سلامت مو برخوردار مي‌باشند. پژوهش تحليلي- اسنادي و مفهومي حاضر با هدف شناسايي ابعاد رهنمودهاي مراقبت از بهداشت و سلامت موي سر و استنباط راهبردهاي اسلامي در اين گستره با تأكيد بر آموزه‌هاي روايي طبي و نيز تقارن و تطبيق با داده‌هاي علوم پزشكي انجام شد. در اين راستا، ابتدا با مراجعه به كتب حديث معتبر مانند "الكافي، وسائل الشيعه و مستدرك الوسائل" احاديث مربوط به مراقبت از موي سر استخراج شدند. در ادامه پس از حذف روايات ضعيف و كشف روايات صحيح و موثق، ابعاد و محورهاي مراقبت از بهداشت و سلامت مو مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته‌هاي پژوهشي احاديث طبي نشان مي‌دهند كه بين محورهاي بهداشتي در آداب مراقبت از موي سر همچون نظافت، استحمام، آراستن، كوتاه‌ نگه‌داشتن، شانه‌زدن و فرق‌گرفتن با جهت‌گيري سلامت جسمي و مداخلات معنوي همبستگي و ارتباط وجود دارد؛ از اين رو استفاده از راهبردهاي اسلامي مراقبتي مي‌تواند در درمان‌هاي مرتبط با پوست و مو و در نتيجه كاهش هزينه‌هاي دارو و درمان و ارتقاي سلامت اثرگذار باشد.

One of the medical teachings in Islamic texts is hair care guide. The Islamic scholars and jurisprudents devoted some chapters of their books to the hair and skin disorders followed by treatments. This study presents six important strategies which are of significant importance concerning skin and hair care. The purpose of this study was to identify the dimensions of hair care guidelines and interpretation of Islamic strategies in this regard with an emphasis on medical narrative and concurrent adaption to medical sciences. The present study was conducted base on a documentary and conceptual analysis design. In this regard, hadiths concerning hair care were extracted from authentic books of hadith, such as al-Kafi, Wasa'il-al-Shi'a, Mustadrak al- Wasa'il. Subsequently, weak narratives and reliable narrations were eliminated and identified, respectively. To this end, the dimensions and different aspects of health care were analyzed. According to the results obtained from findings on medical hadiths, there are correlations between different aspects of hair care, such as cleaning, taking showers, dressing, shortening the hair, and brushing and general health direction and spiritual interventions. Islamic approaches to health care can be effective in skin and hair treatments leading to the reduction of medical expenses and the promotion of general health.