تبيين تأثير عوامل فرهنگي بر تنش و منازعه در خاورميانه

Analysis of the geographical-cultural causes of tension and conflict in Middle East

وجود روابط تنش‌زا ميان واحدهاي سياسي در ابعاد مختلف محلي، ملي و منطقه‌اي يكي از قديمي‌ترين و پايدارترين وجوه حكمراني انسان در كره زمين به شمار مي‌رود. اين امر از زمان تشكيل دولت- ملت‌ها بعد از قرارداد وستفاليا شكل بارزتري به خود گرفت و همواره در برهه‌هاي مختلف زماني، روابط خصمانه ميان كشورهاي همسايه جايگزين روابط دوستانه گشته است كه در بسياري از موارد به جنگ نيز انجاميده است. در اين بين، عوامل و ارزش‌هاي ژئوكالچر كه شامل عوامل ديني و مذهبي و تفاوت‌هاي هويتي مي‌شود، نقش عمده‌اي را در بروز تنش و منازعه ميان واحدهاي سياسي همسايه ايفا كرده است. خاورميانه به خاطر پايداري برخي عوامل ژئوكالچر تنش‌زاميان دولت-ملت‌هايي كه در اين محدوده جغرافيايي واقع شده‌اند و همچنين برخي رقابت‌هاي فرهنگي و ايدئولوژيكي كه بين تعدادي از رژيم‌هاي سياسي آن وجود دارد، در كنار جديد‌التأسيس بودن بسياري از كشورهاي منطقه و نقش دولت‌هاي استعمارگر انگلستان و فرانسه در ترسيم مرزهاي مصنوعي بين آنها بعد از جنگ جهاني اول، به‌عنوان يكي از مناطق بحران‌خيز جهان به‌شمار مي‌آيد و همواره در طول يك قرن گذشته شاهد منازعاتي در سطح ملي و منطقه‌اي بوده است. در اين مقاله سعي شده است تا با رويكردي تحليلي ـ توصيفي و با بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌اي و استفاده از اسناد و مدارك به ريشه‌يابي عوامل ژئوكالچر تنش‌زا در روابط دولت‌هاي اين منطقه استراتژيك پرداخته شود. نتايج اين تحقيق نشان داد كه عوامل ژئوپليتيكي و ژئوكالچر منازعه در اين فضاي جغرافيايي تنش‌آلود در سه سطح فرومنطقه‌اي، منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي نقش‌آفريني مي‌كنند.

Tension and conflict between political-spatial units in different local, regional, national, and global levels have been a part of the human beings governance history. This issue has been increased from the time of formation and recognition of nation-states which was the result of Westphalia, and then the states have experienced relations based on tension and conflict with their neighbors. Meanwhile, geographic and cultural values have been one of most important factors caused tension and conflict between the political units. Middle East region has experienced wars and conflicts in national and regional levels due to the continuation of the geopolitical causes of tension and conflict, cultural and ideological competitions of the states, newly established states and lack of experience and artificial borders created by France and Britain colonial states. The article using descriptive- analytic method and using library findings is intended to analysis the geopolitical causes of tension and conflict in this strategic region. The research findings show that geopolitical factors play an important role in this strained and inflamed geographic space in three national, regional and global levels