رباعيّات خيّام و صلاح جاهين در آيينه ادبيّات تطبيقي

رباعيات خيام نيشابوري، يكي از مجموعه­هاي شعري است كه در مجامع بين‌المللي به دليل روح انتقادي و سنّت ستيزي آن، به شهرت فراواني دست يافته است؛ به گونه‌اي كه كمتر اثر ديگري با اين نوع شعري و موضوع آن برابري مي‌كند. صلاح جاهين، شاعر، كاريكاتوريست، هنرمند و روزنامه­‌نگار معاصر مصري، داراي رباعيات در خور توجّهي است. در اين مقاله برآنيم با بررسي ديوان دو شاعر به انديشه‌هاي مشترك آنها اشاره نماييم. روش پژوهش توصيفي- تحليلي مبتني بر ادبيّات تطبيقي؛ براساس مكتب فرانسوي و با تكيّه بر ديوان دو شاعر است.      فرضيۀ پژوهش بر اين نكته استوار است كه چون رباعي يك قالب ايراني است و از آنجا كه بيشترين ترجمۀ رباعيات خيام در كشور مصر صورت گرفته است، احتمال داده مي­شود كه صلاح جاهين از خيام تأثير پذيرفته است. هرچند نويسندگان اين مقاله معتقدند كه اين مسأله، تأثيرپذيري مطلق نبوده، بلكه در اشعار صلاح، نوعي نوآوري نيز وجود دارد؛ براي نمونه، وي در پايان هر رباعي، واژۀ «عجبي» را مي‌آورد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه مضمون­ها و رويكردهايي همچون؛ زندگي، مرگ و نيستي، جواني، معشوق،  شراب،  فصل بهار، روش فلسفي و بهره­گيري از مفاهيم قرآني، از انديشه‌هاي مشترك خيام و صلاح به شمار مي­آيند.