بررسي و تحليل تطبيقي وحدت وجود در شعر ابن عربي و شمس مغربي

مفهوم وحدت وجود در تصوّف اسلامي، با نام ابن عربي شناخته شده است. چنين مفهومي كه بر تعبيرهايي همچون؛ وحدت پروردگار و هستي، خداوند تنها وجود حقيقي جهان، آفرينش سايه­اي از آن وجود حقيقي و... استوار است، بازتاب گسترده­اي در ميان صوفيان وعارفان ايراني داشته است. شمس مغربي يكي از شاعران و بزرگان تصوّف ايراني است كه گرايش فراواني به شعر و انديشۀ ابن عربي، بويژه مفهوم وحدت وجود، داشته است. پوشيدن خرقۀ معروف صوفيانه بدست شاگردان ابن عربي وترجمه و تفسير انديشه­هاي وي، در موضوع وحدت وجود، سبب شده است كه او يكي از نخستين وشايد هم شبيه­ترين شاعران وصوفيان ايراني به ابن عربي در زمينۀ وحدت وجود باشد. يافتۀ اساسي اين پژوهش ميان­رشته­اي (ادبيّات و تصوّف) بر اين بنياد است كه تحليل اين بخش از شعر صوفيانه ايشان، بدون آگاهي از مباني تصوف اسلامي در حوزة وحدت وجود، امري دشوار است. از سوي ديگر؛ اهتمام ابن عربي بيشتر به ارائۀ مباني نظري وحدت وجود است و تأثيرپذيري شمس مغربي از ابن عربي و تفسير و تحليل آراء ايشان، امري مشهود و غير قابل انكار است.