پاسخ رشد ريشه ذرت (Zea mays L) به شوري و تراكم خاك در شرايط گلخانه‌اي

Response of corn (Zea mays L.) root growth to soil salinity and compaction under greenhouse conditions

شوري و تراكم خاك از مهم‌ترين محدوديت‌هاي رشد و توليد گياهان زراعي به حساب مي‌آيند. كنترل اين دو پديده يكي از كليدهاي مديريت توليد محصول است كه پايداري و ثبات توليد و استفاده بهينه از زمين و آب را تضمين مي‌كند. تحقيق حاضر به منظور بررسي اثر توأم شوري و تراكم خاك بر برخي صفات رشدي ريشه ذرت (Zea mays L.) انجام پذيرفت. براي اين منظور، آزمايشي گلداني به‌صورت فاكتوريل در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي و با سه تكرار در شرايط گلخانه‌اي انجام شد. تيمارها شامل سه سطح شوري خاك (هدايت الكتريكي عصاره اشباع 1/5، 2/5 و 4/5 دسي‌زيمنس بر متر) و سه سطح تراكم خاك (جرم مخصوص ظاهري 1/3، 1/55 و 1/75 گرم بر سانتي‌متر مكعب) بودند. براي ايجاد شوري، مقادير مختلف NaCl در حجم آب مقطر لازم براي رساندن رطوبت جرمي به 16% حل و سپس به خاك اضافه گرديد. براي ايجاد تراكم خاك، از وزنه 5/4 كيلوگرمي كه از ارتفاع 45 سانتي‌متري بر سطح خاك درون گلدان‌ها رها مي‌شد، استفاده گرديد. آبياري گلدان‌ها در طول سه ماه آزمايش از طريق توزين و با آب مقطر انجام گرفت. نتايج نشان داد كه اثرهاي اصلي شوري و تراكم خاك در سطح احتمال 1% و اثر متقابل آنها در سطح احتمال 5% باعث كاهش معني‌دار وزن خشك ريشه، حجم ريشه، طول ريشه، ميانگين قطر ريشه و نسبت وزن خشك ريشه به وزن خاك گرديد. شوري و تراكم به صورت توأم، نسبت به اثر جداگانه آنها، خصوصيات رشدي ريشه ذرت را به‌طور متوسط 20 درصد بيشتر كاهش داد. بنابراين، مي‌توان نتيجه گرفت كه شوري و تراكم خاك اثر منفي همديگر را تشديد كرده و منجر به توقف رشد و توسعه ريشه ذرت مي‌شوند.

Soil salinity and compaction are probably the most prevailed limitations for crop growth and production. Their mitigation and control may be important crop management keys that can ensure yield sustainability and optimum use of land and water. This research was performed to investigate the combined effect of soil salinity and soil compaction on some growth characteristics of corn (Zea mays L.) root. For this purpose, a factorial pot experiment on the basis of completely randomized blocks design with three replications was performed. The experimental factors were three levels of soil salinity (electrical conductivity of saturated paste extract of 1.5, 2.5 and 4.5 dS/m) and three levels of soil compaction (bulk density of 1.3, 1.55 and 1.75 g/cm3). For salinity treatments, different amounts of NaCl was dissolved in the required volume of distilled water to have soil water content to 16% and then were added to the soil. For soil compaction treatments, a 4.5 kg solid cylinder was allowed to fall freely from 45 cm height over the soil surface in the pots. During the 3 months of experimental period, the pots were irrigated with distilled water through regular weighing. Results showed that the main effects of soil salinity and compaction at 1% probability level and their combined effects at 5% probability level led to significant reduction in root dry weight, root volume, root length, root mean diameter and ratio of root weight to soil weight. Combined effects of soil salinity and compaction reduced growth characteristics of the corn roots 20% more than their individual effect. Therefore, it can be concluded that soil salinity and compaction intensify their negative effects and suppress growth and development of corn roots.