مقايسه پارامترهاي رويشي و عملكرد ريشه گياه دارويي شيرين‌بيان (Glycyrrhiza glabra) در سيستم‌هاي مختلف كشت بدون خاك و كشت خاكي تحت تأثير منابع مختلف نيتروژن

Comparison of vegetative traits and root yield of licorice (Glycyrrhiza glabra) influenced by different sources of nitrogen in several soilless and soil culture systems

توليد گياهان دارويي در سيستم‌هاي كشت بدون خاك و شرايط كنترل شده فرصتي را براي افزايش كميت و كيفيت ماده اوليه گياهان دارويي فراهم مي‌كند. براي اين منظور، آزمايشي به صورت فاكتوريل با چهار سيستم مختلف كشت (هواكشت، لايه نازك محلول غذايي (NFT)، هيدروپونيك كلاسيك (بستر) و خاك) تحت تأثير منابع مختلف كود نيتروژن (نيترات، نيترات آمونيوم و آمونيوم) در سه تكرار صورت گرفت. نتايج نشان داد كه صفات رويشي نظير ارتفاع گياه، قطر ساقه و ريشه، تعداد شاخه جانبي و سطح برگ تحت تأثير سيستم‌هاي مختلف كشت و منابع مختلف نيتروژن قرار گرفت، به طوري كه گياهان تغذيه شده با نيترات آمونيوم در سيستم هواكشت بيشترين ارتفاع گياه، قطر ساقه و قطر ريشه را به خود اختصاص دادند. همچنين، نتايج نشان داد كه صفات مربوط به وزن ‌تر و خشك ريشه و ساقه و عملكرد ريشه در هكتار تحت تأثير سيستم‌هاي مختلف كشت و تغذيه نيتروژن قرار گرفت، به طوري كه بيشترين مقدار اين صفات در سيستم كشت هواكشت و تغذيه نيترات آمونيوم و كمترين مقدار سيستم هواكشت و تغذيه نيتروژن آمونيومي قرار گرفت. لذا، با توجه به نتايج به‌دست آمده، نيترات آمونيوم در سيستم هواكشت مناسب ترين منبع نيتروژن براي توليد ريشه شيرين بيان است.

Production of medicinal crops in soilless culture systems and controlled environments provides an opportunity for increasing the quantity and quality of primary materials of medicinal plants. A factorial experiment based on completely randomized design was carried out with four culture systems (aeroponics, nutrient film technique, classic hydroponics and soil) and three different nitrogen sources (nitrate, ammonium nitrate and ammonium) and three replications. Results indicated that vegetative traits such as plant height, stem and root diameter, number of lateral branches and leaf area were affected by culture system and source of nitrogen. Plants grown in aeroponics fed by ammonium nitrate had the highest plant height and root and stem diameter. The results also showed that nitrogen source and culture system had significant effect on root dry and fresh weight, shoot dry and fresh weight and root yield per hectare. Maximum and minimum of these parameters were observed in plants fed with ammonium nitrate in aeroponics and ammonium in aeroponics system, respectively. According to the results, ammonium nitrate is recommended as the most proper nitrogen source for production of licorice in aeroponics system.