تعيين نياز آبي، ضريب گياهي و كارايي مصرف آب محصولات خيار و گوجه فرنگي در شرايط گلخانه (مطالعه موردي: منطقه اروميه)

Determination of crop water requirement, crop coefficient and water use efficiency of greenhouse-grown cucumber and tomato (Case study: Urmia region

به منظور تعيين تبخير- تعرق، ضرايب گياهي و كارايي مصرف آب گوجه ­فرنگي و خيار، مطالعه ­اي به مدت شش ماه در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه اروميه انجام گرديد. تبخير- تعرق گوجه­ فرنگي، خيار و گياه مرجع چمن به صورت روزانه بر اساس روش لايسيمتري اندازه­ گيري گرديد. بر اساس نتايج، تبخير- تعرق خيار طي 130 روز دوره رشد، 272/4 ميلي متر و گوجه فرنگي طي 180 روز دوره رشد، 358/6 ميليمتر به دست آمد. بر اساس تبخير- تعرق مرجع، متوسط ضريب گياهي مراحل ابتدايي، توسعه، مياني و انتهايي براي گوجه فرنگي به ترتيب 0/2، 0/65، 1/29 و 1/0 و براي خيار به ترتيب 0/19، 0/64، 0/99 و 0/81 محاسبه گرديد. به منظور بررسي اثر كمآبي بر عملكرد و كارايي مصرف آب، علاوه بر تيمار آبياري كامل، دو سطح كم آبياري شامل 80 و 90 درصد آبياري كامل در نظر گرفته شد. حداكثر عملكرد گوجه ­فرنگي و خيار تحت آبياري كامل به­ ترتيب 197/3 و 144/6 تن بر هكتار به­ دست آمد. بهره­ وري آب مصرفي گوجه فرنگي و خيار تحت آبياري كامل به‌ترتيب 55/04 و 53/1 كيلوگرم بر متر مكعب محاسبه گرديد. اعمال كم آبياري در هر دو محصول باعث كاهش كارايي مصرف آب و عملكرد محصول گرديد. كارايي مصرف آب گوجه ­فرنگي و خيار در تيمار 80 درصد آبياري كامل به­ترتيب 43/7 و 36/2 كيلوگرم بر متر مكعب به­ دست آمد كه نسبت به تيمار آبياري كامل به­ ترتيب 20 و 31 درصد كاهش نشان داد.

This experiment was conducted to determine evapotranspiration, crop coefficient and water use efficiency of cucumber and tomato for a period of six months in the Resarch Greenhouse of Urmia University. Daily evapotranspiration of cucumber, tomato and reference crop was measured using lysimeter method. Based on the results, cucumber evapotranspiration for growth period of 130 days was 272.4 mm and for growth period of 180 days for tomato was 358.6 mm. Based on the reference crop evapotranspiration, the average crop coefficients at the initial, development, mid-season and late season stages of tomato were calculated as 0.2, 0.65, 1.29 and 1.0, respectively, and for cucumber were calculated as 0.19, 0.64, 0.99 and 0.81, respectively. In order to investigate the effects of deficit irrigation on crop yield and water use efficiency, in addition to full irrigation treatment, two levels of deficit irrigation were considered (90 and 80 percent of full irrigation). Maximum yield of tomato and cucumber was obtained under full irrigation as 197.3 and 144.6 ton/ha, respectively. Evapotranspiration water productivity of tomato and cucumber was calculated as 55.04 and 53.1 kg/m3, respectively. Application of deficit irrigation caused a reduction in water use efficiency and crop yield of both crops. Water use efficiency of tomato and cucumber under 80% of full irrigation treatment was 43.7 and 36.2 kg/m3, respectively, which indicated a reduction of about 20 and 31 percent as compared to full irrigation treatment.