كليدواژه :
حافظ، ساختگرايي , سايه , غزل , منطق گفت وگويي
چكيده فارسي :
ماجراي پايان¬ناپذيرِ سخنِ حافظ به معمّايي هنري بدل شده است و از كندوكاوِ كلام او مضمون ها پرداخته اند و مي پردازند؛ به¬ويژه غزل¬هاي هوشنگ ابتهاج (ﻫ . ا. سايه) نظايرِ متني و فرامتنيِ فراواني از غزل حافظ در خود دارد كه حاكي از گفت¬وگوي دروني و تاريخي با هنر و انديشه¬ي حافظ است. هدف از اين نوشتار، طرحِ منطقِ گفت¬وگويي و كاربرد نظريه¬ي ادبي-اجتماعيِ متن از ميخائيل باختين در سنّتِ جوابگوييِ شعر فارسي با مطالعه¬ي رويكرد ابتهاج به حافظ است كه همچنين مي¬تواند نقدي بر نظر برخي در بابِ سيرِ قهقرايي و سبكِ تقليدي يا بازگشتيِ شعر ابتهاج باشد. در مجموع با بررسي سنّت فوق بر پايه¬ي آراي ساخت¬گراياني چون رولان بارت و ژوليا كريستِوا، غزل هاي مكالمه بنياد و نيز حافظانه¬ي سايه، تحليلِ بينامتني و گفتماني مي شود. اجمالاً بايد گفت كه مكالمه¬گراييِ ابتهاج از نشانه¬هاي متني تا سطحِ اجتماع در نوسان است. از سويي ارجاع¬هاي بينامتنيِ او غالباً به محور همنشينيِ سخنش، از جمله بازتوليدِ رمزگانِ زباني، شيوه¬ي بيان و موسيقيِ شعرِ حافظ، محدود گشته است و از ديگر سو، گفتمان تاريخيِ او به¬ويژه در سه قطبِ جامعه، انسان و عشق، جدالي با سخن حافظ دارد.
چكيده لاتين :
The never-ending magical discourse of Hāfiz of Shiraz has become an artistic puzzle and through the analysis of his words, many have provided with recurring themes. Particularly, the ghazals of Hooshang Ebtehāj (H. A. Sāyeh) bear the rich textual and extra-textual resemblances to the ghazals of Hāfiz and declare a historical and inmost dialogue with the Hāfizian art and thought. In this paper, I aim to present dialogism to put Mikhail Bakhtin's literary-social theory of the text in practical use by application of a Persian poetical tradition, "Javāb-Gooyee" and Sāyeh's approaching to Hāfiz. By this we can also criticize some remarks on the decadence and imitational style of his poetry. In general, the Sāyeh’s dialogical Hāfiz-oriented ghazals will be studied intertextually and discursively on the basis of some views of structuralists as Roland Barthes and Julia Kristeva. I should conclude briefly that Sāyeh's dialogism haunts between the text and the community. On one hand, his intertextual references are often restricted to the syntagmatic axis, especially to reproduction of lingual codes, rhetorical devices, and prosody of Hāfiz and on the other hand, his historical discourse, especially on three characteristics namely society, human, and love take a polemical stand against discourse of Hāfiz.
