تاريخ‌گرايي نو (بررسي كتاب تاريخ بيهقي در بوته نقد جديد)

New Historicism

يكي از رخدادهاي ارزشمند دهة اخير در ادبيات ايران، گسترش نقد ادبي به حوزه هايي فراتر از نقد بلاغي و توصيف كلي محتوايي است. صرف نظر از اينكه زمينه ها و دلايل اين رخداد چيست و فاصلة آن با نقد اصيل چقدر است، نفس اين رخداد غنيمتي مهم است؛ زيرا اين انديشه كه آثار ادبي صرفاً آثاري باستاني نيستند كه فقط به كار آموزشهاي اخلاقي و پدرسالارانه بيايند يا در مواقع ناگزير در شكلي انتزاعي (مانند اشياء عتيقه) براي به رخ كشيدن هويت ملي به كار برده شوند، بلكه سرشتي پويا دارند و همواره ميتوانند از نو به سخن درآيند، با مخاطب و آثار ديگر گفت گو كنند و ظرفيتهاي متنوع خود را بروز دهند، دستاوردي ارجمند است. يكي از آثاري كه از اين رويكرد از توانش كم نظيري برخوردار است و در ساليان اخير نيز به دلايل گوناگون مورد توجه و بازخواني قرار گرفته، تاريخ بيهقي اثر ابوالفضل بيهقي است. موضوع اين كتاب ثبت رخدادهاي مقطعي خاص توسط تاريخنگاري به نام بيهقي (تاريخ نگار عصر غزنوي در قرن پنجم) است؛ اما نوع رويكرد متني بيهقي به تاريخ، بيشتر اين اثر را به عرصة ادبيات كشانده است.