سير تاريخي تقريرات مشهورترين برهان اصالت وجود و نقود اهل نظر بر آن

Critique and Evaluation of the Most Famous Argument of Sadrian Principality of Existence with Its Manifold Assertions

با تامل در آثار ملاصدراي شيرازي درمي يابيم كه مهم ترين و يا حداقل مشهورترين برهان مثبت اصالت وجود، استدلال از طريق سببيت وجود در تحقق اشياء (ماهيات) است كه در المشاعر، به صرف اختلاف در تقرير و نه محتوا دو دليل نمايانده شده است. نيز برخي فضلاي معاصر، تقريرات ملاهادي سبزواري و مدرس زنوزي از اين برهان را، استدلال جديدي انگاشته اند، در نتيجه تقريرات گونه گون از برهان واحدي، از روي بي توجهي به قواعد فلسفي ملحوظ در اين تقريرات، محتواي مقدمات و نحوه نتيجه گيري از آنها؛ چهار برهان مستقل قلمداد شده است. مويد ديگر اين ادعا، ايرادات مشابه اهل نظر بر اين تقريرات است. در اين طريق، نظريه انتساب ماهيات به جاعل، تاكيد بر مجعول بالذات بودن ماهيات بدون حيثيت تقييديه و اشكال «مصادره به مطلوب» از حيث برخي مبادي تصوري؛ بيش از هر چيز مطمح نظر منتقدان بوده است. نوشتار پيش رو ابتدا هر يك از تقريرات برهان مزبور را، توضيح و پس از تبيين يكساني محتواي اين براهين از حيث مقدمات، حد وسط و مفروضات اوليه؛ نقدهاي اهل نظر را بر آن، مورد سنجش قرار داده است. نتيجه آنكه از ميان ايرادات اهل نظر، اشكال «مصادره به مطلوب» از قوت بيشتري برخوردار است.

Deliberating on Mulla Sadra Shirazi’s works, we realize that the most important or at least the most famous positive argument of the principality of existence is the argument by the causality of existence in certainty of objects (quiddities) which is presented as two reasons in Al-Mashaer merely because of the difference in the assertions and not the substance. Furthermore, some contemporary scholars have considered Molla Hadi Sabzevary and Molla Modarres Zonouzi’s assertions of this argument as new arguments. As a result, different assertions of the same argument are considered four separate arguments due to disregarding the philosophic principles enshrined in these assertions, the content of their premises and their conclusions. Further confirmation of this claim comes from similar criticisms raised by different scholars against these assertions. In this regard, theory of attribution of quiddities to the forger, emphasis on quiddities being forged in essence without the merits of restraining and the problem of “begging the question” in terms of some subjective principles have attracted the attention of the critics more than anything else. The aim of the present paper, is to describe each of the assertions of this argument and then reflect on the critiques of critics on this argument after explaining the equality of these arguments in terms of their premises and their substance, and also intermediate and initial assumptions. In this respect, it is concluded that the problem of begging the question is more dominant in the sbove-mentioned argument.