بررسي نسبت جادو با فرقۀ سياسي- مذهبي طلوعي، با تأكيد بر قوم بختياري

The Study of the Relation of Magic with the Religious Political Tuloei Sect (With Emphasis on Bakhtiari Tribe)

فرقۀ طلوعي در اواخر دهۀ 30 شمسي، در منطقۀ نفت‌خيز جنوب و در ميان قوم بختياري ايجاد شد. اين فرقه كه داراي ابعاد مختلفي بود و از آن با عنوان طلوعي يا سروشي از آن ياد مي­شود، به يك فرقه يا شبه‌فرقه شباهت داشت كه داراي آداب‌ورسوم و مراسم مخصوص، همراه با اوراد خاصي بود. مرام و مناسك اين جريان، به‌نوعي افراد را به ترك دنيا و بي‌توجهي به آن سوق مي‌داد. در ميان بختياري‌ها و در ناحيۀ مسجدسليمان، شخصي به نام سرجيكاك (مشهور به سيد جيكاك) حضور داشت كه اصالتاً انگليسي بود و با شركت نفت انگلستان به بختياري آمده بود. او در اين ناحيه زندگي كرد و شناختي كافي از مردم به‌دست آورد. سپس هم­زمان با ملي­شدن صنعت نفت، اين جريان را به راه انداخت تا مردم ناحيه را به اين موضوع بي‌توجه كند. در اين مقاله، به روش كيفي و با رويكرد پديدارشناسانه، به بررسي يكي از جنبه‌هاي اين فرقه پرداخته مي­شود. جمع‌آوري داده‌ها به روش نمونه‌گيري گلوله‌برفي و با مصاحبه با 14 نفر از افراد مختلف در شهرهاي ايذه، مسجدسليمان، فارسان، دهدز و برخي روستاهاي اطراف آن انجام شد. اين افراد، از برخورد با اين فرقه عمدتاً تجربۀ شخصي مستقيم يا غيرمستقيم داشته‌اند. پرسش اصلي اين پژوهش اين است كه آيا در فرقۀ طلوعي، عناصري از جادو وجود داشته است يا خير. يافته‌هاي پژوهش، وجود عملي اين نسبت را نشان نداد. درنهايت مشخص شد نقش افراد سرطلوع به‌دليل نفوذ اجتماعي و كاريزماي شخصيتي آنان بوده است.

Tuloei's sect was emerged in the late 1330s in the southern oil-rich region among Bakhtiari people. The sect, which had various aspects and is known as Tolouei or Soroushi, was like a sect or semi-sect, which had specific rituals and lifestyle, and special praying words. This sect by its creed and rituals led people to abandoning and disregarding the world. Among the Bakhtiari people in the area of Masjed Soleyman, there lived a person named Sir Jikak (well-known as Seyed Jikak) who came from England, and came to the region by accompanying the British Oil Company. By living in this area, he acquired sufficient knowledge about the people. Then, by nationalization of the oil Iranian industry, he launched this sect to make people indifferent toward the aforementioned issue. In this paper, it is examined one aspect of this sect, qualitatively and phenomenologically. Data was gathered by using snowball sampling method, interviewing with 14 individuals in the towns of Izeh, Masjed Soleyman, Farsan, Dehdez, and some countryside villages. These people directly or indirectly met the sect. The main question of this paper is that whether there has been some elements of magic in Tolouei sect. Findings did not show the actual relation of the two. Finally, results showed that the role of Tolouei's head has been because of their social influence and charisma due to their personality.