فيس‌بوك و رفتار انتخاباتي: مطالعه انتخابات رياست‌جمهوري سال 1392 ايران

اين پژوهش چگونگي تأثير عضويت افراد در فيس‌بوك را بر رفتار رأي‌دهي آن‌ها در انتخابات رياست جمهوري سال 1392 مطالعه مي‌كند. روش تحقيق، كيفي است، براي جمع‌آوري داده‌ها از اتنوگرافي مجازي و تكنيك‌هاي مشاهده و مصاحبه عميق و همچنين براي تحليل داده‌ها از تحليل تماتيك استفاده شده است. بنابر يافته‌هاي اين پژوهش تابوبودن مشاركت در انتخابات 92 به‌عنوان اولين انتخابات رياست‌جمهوري بعد از انتخابات و حوادث سال 88، نبود فضاي تبادل نظر به‌جز فيس‌بوك و همچنين قرارداشتن فيس‌بوك در جايگاه فضايي در برابر رسانه‌هاي رسمي از دلايل چرايي تأثيرگذاري آن بر تغيير نظر انتخاباتي كاربران از عدم مشاركت به مشاركت است. دلايلي كه به وضعيت سياسي ايران، وضعيت انتخابات رياست‌جمهوري 92 و نيز فيلتر بودن فيس‌بوك برمي‌گردد. همچنين براساس اين يافته‌ها اطلاع از نظرات گوناگون كاربران و شخصيت‌هاي سياسي، تكرار و بازتكرار محتواهاي بسيج‌كننده و انتشار موضع افراد غيرسياسي مشهور، از مكانيسم‌هاي چگونگي تأثيرگذاري فيس‌بوك بر تغيير نظر انتخاباتي و سپس رفتار رأي‌دهي است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه نخست، مطالعه تأثير «سايت‌هاي شبكه اجتماعي» مانند فيس‌بوك بر مشاركت سياسي بدون توجه به وضعيت خاص سياسي و موقعيت اين شبكه‌ها در ايران امكان‌پذير نيست. دوم، بحث‌هاي سياسي شايد منجر به افزايش اطلاعات و انگيزه سياسي شوند، اما به ناچار منجر به تغيير رفتار انتخاباتي نمي‌شوند. سوم، نمي‌توان از مشاركت سياسي به‌طوركلي سخن گفت، چراكه مشاركت سياسي مفهوم گسترده‌اي است كه مشاركت انتخاباتي يكي از انوع آن است. چه بسا، عدم مشاركت انتخاباتي را نيز بايد گونه‌اي مشاركت سياسي سلبي در ايران به‌حساب آورد.