مطالعه‌اي در انتساب رسائل سعدي

Authorship Attribution Study on Sa''di''s Rasa''el

رسائل سعدي، به شش نوشتار مجزا اطلاق مي‌شود كه معمولا در كليات شيخ به چاپ مي‌رسند و همگي به نثر نوشته شده‌اند. از زمان اولين تلاشها براي چاپ نسخۀ مصحح علمي كليات سعدي، پرسش از انتساب اين رسائل موضوعي مهم بوده است. محققان مختلف نيز به سهم خود به اين موضوع پرداخته و پاسخ‌هايي به آن ارائه كرده‌اند. در اين مقاله قصد بر اينست كه با استفاده از روشهاي سبك‌سنجي و انتساب تاليف، مبتني بر تحليلي كمّي، با مقايسۀ اين رسائل و گلستان، پاسخي براي پرسش انتساب اين رسائل ارائه كنيم. در اين مقاله، با استفاده از دو نوع تحليل مبتني بر دو شاخص متفاوت، تلاش شده تا پاسخي دقيق به مساله ارائه شود. روش اول استفاده از منحني‌هاي خصيصه‌نماي مندنهال است. روش دوم استفاده از الگوئي براي توصيف كمّي شاخص تكرار واژگان در متن است. نتيجۀ حاصل به طوركلي با حدس فروغي دربارۀ انتساب اين رسائل هماهنگ است. سه رساله (نصيحه الملوك، عقل و عشق، و انكيانو) به قلم خود سعدي هستند. تقريرات ثلاثه و در تقرير ديباچه حتما نوشتۀ فرد ديگري هستند. مجالس نيز، اگرچه به قلم سعدي نيستند، اما احتمال اينكه سخنان شفاهي وي بر منبر باشند زياد است.

Rasā’el are the six prose pieces by Sa’dî which are usually published in his oeuvre. Since the first attempts to publish the scientific edition of his oeuvre, the question of these writing’s authorship was central to the topic. Different researchers have done some study on these six treatises and given some answers to the problem of their authorship attribution. It is meant in this dissertation, to quantitatively analyze the Rasā’el using stylometry and authorship attribution techniques and compare it with Golestān - the known work of Sa’dî. We have used two different techniques to do our analysis. The first technique used is characteristic curves proposed by Mendenhall. The second is a quantitative model to explain the repetition and distribution of vocabulary in each piece of writing. Ultimately, our answers fit with the Forughî’s guess about these writings. Three of these writings (Nasîhat ul muluk, Aql o eshq, and ankîyāno) are surely written by Sa’dî. Taqrîrāt-e salāse and dar taqrîr-e dîbāche are not written by Sa’dî. Majāles-e panjgāne’s author isn’t Sa’dî, but it is possible that the content is Sa’dî’s speeches for people.