انديشۀ انتقادي و بيان آيرونيك در «بيان نامۀ وارثان زمين»

Critical notion and ironic discourse in “announcement of earth’s Inheritance”

پس از سقراط و افلاطون بحث‌هاي فراواني در مورد آيروني صورت گرفته اما تاكنون تعريف واحدي كه حد و مرز آن را مشخص كند انجام نشده است، اما تمامي محققان بر اين نكته اتفاق نظر دارند كه آيروني با نوعي پنهان كاري مطلبي را برخلاف نظر حقيقي شاعر ارائه مي‌دهد. آيروني در واقع نوعي از نگاه و جهان بيني است كه صناعات ادبي ديگري چون كنايه، هجو، طعنه، تضاد و پارادوكس را نيز در درون خود جاي داده است. آيروني به شكل متمايزي خنده و گريه را به هم پيوند مي‌دهد چنانكه ساير شگردهاي ادبي از انجام آن ناتوانند. مقاله پيش رو معرفي واصف باختري يكي از شاعران معاصر افغانستان است كه به شكل چشمگيري از شگرد آيروني استفاده كرده است، واصف در منظومۀ «بيان نامۀ وارثان زمين» صداي دردها و آمال مردم افغانستان است كه دچار دگم انديشي و جزميت ويرانگر حاكميت طالبان شده است، او در اين منظومه با درآميختن عواطف متناقض و نگاهي آيرونيك به بيان مسايل اجتماعي، فرهنگي و عقيدتي افغانستان مي‌پردازد. اين مقاله با تحليل آيروني‌هاي اين منظومه نشان مي‌دهد تا چه اندازه شاعر در بيان وضعيت تاريخي، سياسي و اجتماعي كشور خود با موفقيت از شگرد آيروني بهره برده و شعر آيرونيك خود را به يكي از مصاديق موفق شعر معاصر فارسي در افغانستان تبديل كرده است.

Irony after the Socrates and Plato onward has created too many subjects but still there is not a general consent about the definition of it which could specify it. But all the scholars agree that irony presents kind of concealment which is something against the real idea of the poet. Irony is an overview of the world which from one hand consists of literary words such as: allegory, satire, sarcasm, scorn, paradox and criticism and from other hand it can tie two opposite sentiment of laughing and crying in a way that no other literary devices can do such a thing. In this way Bakhtari who is considered as one of the successful poets had used irony in his poetry as a skillful poet in a way that it both reflects the above mentioned literary devices and laughing and crying sentiments too. This paper tries to analysis the “announcement of earth’s Inheritance” which is the only collection of Bakhtari and shows the real life pain and problems of Afghanistan people who lost their lives and were under the presure of Taliban government. Bakhtari by reconciliation of the opposits and by an ironic look at the social, cultural, and religious issues shows how much the poet can be successful in using irony as a device to criticize social and political status of Afghanistan.