كليدواژه :
فلسفۀ تحليلي , فلسفۀ اروپايي , فلسفۀ ادبيات , تحليل , استعارۀ متافيزيكي
چكيده فارسي :
هرچند از ديرباز انديشه‌هاي فلسفي دربارۀ سرشت و كاركرد ادبيات رواج داشته‌اند، فلسفۀ ادبيات، در حكم حوزۀ فكري يا رشته‌اي مستقل، به‌تازگي ظهور پيدا كرده است. دو نوع نگرشي كه از حدود يك سده پيش در فلسفۀ غرب از هم متمايز شده‌اند، يعني فلسفۀ تحليلي در برابر فلسفۀ اروپايي، در فلسفۀ ادبيات هم وجود دارند. اين جستار با روش تطبيقي ابتدا به بررسي تفاوت‌هاي فلسفۀ تحليلي و اروپايي و، سپس، فلسفۀ تحليليِ ادبيات و فلسفۀ اروپاييِ ادبيات مي‌پردازد. تأكيد اين مقاله بر فلسفۀ تحليليِ ادبيات است، زيرا به‌نظر مي‌رسد اين نوع فلسفه با روش منطقي و واقع‌نگرانه‌اش به ما در درك واقعيِ سرشت و كاركرد ادبيات بيشتر كمك مي‌كند. مدعاي اين جستار آن است كه فلسفۀ اروپاييِ ادبيات خود جلوۀ ديگري از ادبيات است و فقط بر ابهام مفهوم ادبيات مي‌افزايد. فيلسوفان اروپاييِ ادبيات نيز، مانند آفرينندگان آثار ادبي، براي معنابخشيدن به زندگي و ادبيات متوسل به استعاره-هايي متافيزيكي يا كلام-خِردمحور شده و با خيال‌پردازي‌هاي فلسفه‌گون سعي در معناكردن ادبيات داشته‌اند. با وجود اين، حاصل كار آنان تا حدود زيادي همان كاركردها و تأثيرهاي ادبيات را دارد. البته، اين به‌هيچ‌وجه به معناي نفي ارزش رويكرد اروپايي نيست. به‌زعم نگارنده، آن‌چه در وضع كنوني در ايران به آن بيشتر نياز داريم نه فلسفۀ اروپاييِ ادبيات بلكه فلسفۀ تحليليِ ادبيات است، زيرا اين رويكرد با تمركز بر روش تحليل و واكاوي منطقيِ مفهوم «ادبيات» و مفهوم‌هاي مرتبط با آن زمينه را براي شناخت دقيق‌تر اين حوزه فراهم مي‌كند، و آن‌گاه است كه مي‌توان با رويكرد اروپايي به بررسي جنبه‌هاي ديگر ادبيات پرداخت.
چكيده لاتين :
Although since classical times philosophical reflections on the nature and functions of literature have not been uncommon, the “philosophy of literature,” as a separate discipline or field, is a new phenomenon. The two approaches distinguished in Western philosophy since about a century ago, i.e., analytic vs. Continental philosophy, can be observed in philosophy of literature as well. Adopting a comparative method, this essay first examines the differences between analytic and Continental philosophy and, then, those between analytic and Continental philosophy of literature. The focus of this essay is on the analytic philosophy of literature since it seems this kind of philosophy, with its logical and realist method of conceptual analysis, can help us better in understanding the nature and functions of literature. The basic claim of this essay, then, is that Continental philosophy of literature is itself another manifestation of literature and only increases the ambiguity and mystification of the concept of literature. In order to give meaning to life and consequently to literature, Continental philosophers, like literary creators, have recourse to “metaphysical or logocentric metaphors” and “philosophical fictions.” However, the products of these attempts almost have the same functions and effects as those of literature. Of course, this is not to deny the value of the Continental approach; rather, as discussed at the end of the essay, in my view, what we need more in the current critical situation in Iran is analytic philosophy of literature rather than Continental philosophy of literature, because by concentrating on the analysis of the concept of literature and other related concepts the analytic approach prepares the ground for acquiring a more precise understanding of this field, and it is only then that we can adopt the Continental method for exploring the other aspects of literature.
