تحليل وضعيت مديريت نظام شابك در جهان

Management System of ISBN around the World: An Analysis

هدف اصلي مطالعه حاضر، تحليل وضعيت و جايگاه نظام شماره گذاري استاندارد بين المللي كتاب (شابك) در بين كشورهاي عضو و نحوه عمل مؤسسه هاي ملي به وظايف محوله از سوي سازمان جهاني شابك است. روش. روش پژوهش از نوع پيمايشي است و جامعه آماري تمامي نمايندگان سازمان جهاني شابك نزديك به 160 كشور است كه از بين آنها 66 نماينده فعال به پرسشنامه پاسخ دادند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه پژوهشگر ساخته و روش تجزيه و تحليل داده ها نيز از روش آمار توصيفي نظير فراواني، درصد، و... ميباشد. يافته ها. يافته ها نشان مي دهند تنها 42 درصد كشورها، شابك را به صورت رايگان در اختيار ناشران قرار ميدهند. 60/6 درصد كشورهاي عضو، بانك اطلاعاتي كتابشناختي منابع داراي شابك را توليد كرده اند. 74/2 درصد مؤسسه هاي ملي اطلاعات ناشران عضو را براي درج در راهنماي بين المللي ناشران در اختيار سازمان جهاني قرار مي دهند. در اين ميان تنها 42/4 درصد موسسه ها، شابك هاي غلط اختصاص يافته از سوي ناشران را اصلاح ميكنند. از نظر كاربرد فهرست برداري، توزيع، جستجوي كتابشناختي به ترتيب بيشترين كاربرد را دارند. در 27 درصد كشورها، ناشران آگاهي كافي از نظام شابك دارند. كشورهاي عضو، كتابخانه ملي و اتحاديه ناشران را مهمترين حاميان نظام شابك، و برگزاري كارگاه و همايش را مهمترين روش افزايش آگاهي و انگيزه ناشران براي استفاده از شابك مي دانند. مؤسسات ملي، اطلاع رساني از طريق رسانه هاي همگاني در بارۀ فوايد و كاربردهاي شابك و برگزاري كارگاهها آموزشي و همايشهاي منطقه اي و بين المللي را مهمترين راهكارهاي بهبود نظام شابك عنوان كرده اند. نتايج. نظام شابك از نظر كارآيي و ميزان تمايل ناشران به استفاده از آن، از وضعيت چندان مطلوبي برخوردار نيست. شكل گيري كتابخوان هاي الكترونيكي و تبلت ها، و عدم تمايل برخي از آنها به استفاده از نظام شابك و همچنين شكل گيري استانداردهاي جديد نظر DOI و ISAN و يكساني بيش از حد شماره شابك با شماره EAN موجوديت نظام شابك را با تهديد همراه كرده است و لازم است نظام شابك بازتعريفي از ماهيت، ساختار، عملكرد، و كارآيي خويش داشته باشد.

Purpose: The main purpose is to analyze the management system of ISBN between the member countries and also to explore how national institutions work according to functions suggested by ISBN International Agency. Methodology: The method of the research is survey and the statistical population is the total delegacies of the ISBN Agency including 160 countries which 66 active delegacies were answered for the questionnaire. A researcher-developed questionnaire is the main tool for gathering data which then analyzed by descriptive statistic methods like frequency, percentage and the like. Findings: The findings showed that 42% of the countries offer ISBN to the publishers with no charge. 60.6 % of the countries developed bibliographic databases for works having ISBN. 74.2% represent publisher’s information to the International Agency for publishing in Publishers International ISBN Directory (PIID). However, 42.2% of agencies edit erroneous ISBN assigned by the publishers to the works. Copy-cataloging, distribution, bibliographic search are respectively among the best functions. In 27% of the countries, publishers know enough about the ISBN system. As mentioned by the member countries, national libraries and publishers unions are the most important supporters of the ISBN system, workshops and conferences are the most important ways to increase knowledge and motivation of the publishers For using ISBN, and using mass media, instructional workshops, regional and international conferences are the most important strategies for improvement of ISBN system. Conclusion: ISBN system is not as desired according to efficiency and publishers’ incentives for using it. Development of e-book readers and tablets and their incuriosity towards ISBN, some new standards like DOI and ISAN, and similarity of ISBN to EAN are among the threats to ISBN future. It is of high importance for ISBN system to redefine its nature, structure, performance and efficiency.