منشور حقوق بيماران و راه‌كارهاي ارتقاي آن در ايران

توجه به «حقوق بيمار» در رشته‌هاي گروه پزشكي، سابقه ديرينه‌اي دارد. تداوم توجه به اين پديده، در متون و تحقيقات علوم پزشكي خصوصاً در طي چند دهه اخير گسترش بيش‌تري يافته و مباحث زيادي را در مورد مراقبت‌هاي بهداشتي به خود اختصاص داده است. علي‌رغم اين‌كه در كشور ايران با فرهنگ غني و ادبيات مملو از پيام‌هاي انساني، در كنار آموزه‌هاي اخلاقي اسلام، بستر توجه به حقوق انسان به‌طور عام، و حقوق بيمار به طور خاص فراهم بوده و تلاش‌هاي زيادي نيز در اين سال‌ها در زمينه توجه به موضوعات اخلاق حرفه‌اي در علوم پزشكي صورت گرفته، هنوز برآيند چشم‌گيري در زمينه ارتقاي حقوق بيماران حاصل نشده است. هرچند كه در سال‌هاي اخير، تدوين و تصويب «منشور حقوق بيماران» توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي چشم‌انداز اميد‌بخشي را دراين زمينه ترسيم نموده است. البته لازم به ذكر است كه منشور حقوق بيماران ايران ترجمه و برداشتي از منشورهاي رايج دنياست كه اگر چه توسط گروهي از مسؤولين كه به نوعي دغدغه حقوق بيمار را در ذهن داشته‌اند تدوين شده است، اما از مهم‌ترين كاستي‌هاي آن درنظر نگرفتن ديدگاه خود افراد و گروه‌هاي درگير (از جمله بيماران، پرستاران، پزشكان و...) در تدوين آن مي‌باشد. به علاوه، بررسي اجمالي بند‌هاي اين بيانيه به وضوح مشخص مي‌كند كه رعايت برخي از آن‌ها مستلزم پيش‌زمينه‌هايي است كه ممكن است در بستر اجتماعي ـ اقتصادي جامعه ما فراهم نباشد. هم‌چنين در چارچوب آموزه‌هاي فرهنگي ما، مواردي هست كه اين منشور پاسخي براي آن‌ها ندارد. در اين مقاله به تحليل منشور حقوق بيماران ايران در شرايط حاكم بر سيستم ارائه خدمات بهداشتي درماني پرداخته شده و راه‌كارهايي نيز براي ارتقاء حقوق بيماران در ايران ارائه گرديده است.