حاشيه‌نشيني: تحليل جامعه‌شناختي مسائل اجتماعي سياست‌هاي‌ مسكن و پديده‌ي‌غيررسميت (بررسي نمونه‌ي ميان آباد، اسلامشهر، تهران)

Suburb Settlement: Sociological Analysis of Community Issues of Housing Policy and the Phenomenon of Informality (Case of Study: Mian Abad, Eslamshahr, Tehran

هدف اصلي اين مقاله تحليل جامعه شناختي مسائل اجتماعي سياست­ هاي مسكن و پديده­ ي غيررسميت است. پديده­اي كه به صورت تدريجي و با گذشت زمان رخ مينمايد، به گونه اي كه سياست‌هاي مسكن در دهه‌هاي گذشته كه خود جزيي از نظام برنامه‌ريزي ملي كشور در قالب برنامه‌هاي توسعه‌ي 5 ساله و قوانين و طرح‌هاي منتج از آن‌ها بوده­اند، به بخشي از مكانيسم بازتوليدكننده‌ي فرايندهاي غيررسمي تبديل شده ­اند. بر اين اساس در اين مقاله تلاش شده است تا با استفاده از شيوه­ هاي تحليل كيفي و با بهره بردن از روش مطالعات اسنادي و مشاهده، چگونگي برآمدن پديده­ي مورد نظر را در بستر تحولات تجربه شده در تهران- اسلامشهر- ميان آباد مورد واكاوي قرار دهيم. يافته هاي تحقيق نشان ميدهد كه به واسطه ­ي چنين بستري، سياست‌هاي مسكن، در قالب رژيم‌هاي شهري جديد مبتني بر كاسب‌كارسالاري شهري و با حمايت نهادها و سازوكارهاي دولتي و جهاني، خود ماهيتي غيررسمي پيدا كرده­ و بر گسترش حاشيه ­نشيني دامن زده ­اند. در حقيقت با عقب‌نشيني فزاينده‌ي دولت به عنوان رسمي‌ترين نهاد مداخله در حوزه‌ي سياست‌گذاري مسكن، نهادهايي غيررسمي پا به ميدان گذاشته ­اند كه با ابتناي بر يك سازوكار از پيش موجود يعني بازار، و سوق‌دادن آن در راستاي اهداف و منافع خود، فرايند غيررسمي‌سازي را تشديد و بر گستره ­ي حاشيه نشيني افزوده اند. در اين وضعيت، سياست‌هاي مسكن، خود ماهيتي غيررسمي‌ساز يافته و تبديل به سازوكاري براي بازتوليد غيررسميت و حاشيه نشيني در ميان آباد اسلام شهر شده­اند.

The main objective of this paper is to analyze community issues of housing policy and the phenomenon of informality from a sociological point of view. It is a phenomenon that can occur gradually over the time, in a way that in the past decades, welfare policies for housing which is a part of the national planning system in the form of 5-year development plans, laws and also the plans drawn from them, have been converted to a part of a regenerative mechanism of informal processes. Accordingly, in the current study, attempts have been made to apply the methods of qualitative analysis, content analysis, and observation in order to investigate the causes and processes of the emergence of the abovementioned phenomenon in the context of the experience evolutions in Mianaabad district of Islamshahr, Tehran, Iran. Certainly, through this context, housing welfare policies, in the form of a new urban regimes based on urban entrepreneurialism , and with the support of state or international organizations and mechanisms, have found an informal nature and have caused more outskirt settlement. In fact ,the increasing withdrawal of government as an institution formally intervened in housing policy, informal institutions have entered the field, escalated the informality, and contributed to the development of the suburban settlement by relying on a pre-existing mechanism: the market and leading it towards their own objectives and interests. In this situation, housing welfare policies, have found an informality nature and have become a mechanism for the regeneration of informality and suburb settlements in Mianabad of Islamshahr