بررسي حقوق باروري در نظام جامع سلامت: دستاوردها و چالش‌ها

حقوق باروري جزئي از حقوق بشر بوده كه تمامي كشورها آن را به رسميت شناخته‌اند و آن عبارت است از اين‌كه تمامي افراد و زوجين حق اين را دارند كه آزادانه در مورد تعداد فرزندان و فاصله‌گذاري بين مواليد تصميم‌گيري كنند. تمامي افراد حق داشتن تصميم‌گيري بدون اعمال خشونت، اجبار و تبعيض در رابطه با مسائل باروري را دارند. هدف از انجام اين مطالعه بررسي برخي از شاخص‌هاي بهداشت باروري در سيستم بهداشتي ايران، دستاوردهاي به‌دست آمده و چالش‌هاي پيش رو مي‌باشد. مرگ مادر: ميزان مرگ مادر در ايران در طول سه دهه اخير كاهش قابل ملاحظه‌اي داشته است و از 234 در سال 1354 ش.، به 23.84 در سال 1388 ش.، رسيد. با وجود پيشرفت چشمگيري كه سيستم بهداشتي كشورمان در كاهش مرگ مادر داشته است، هنوز تا رقم 18 درصد هزار تولد زنده كه هدف وزارت بهداشت و درمان است فاصله زيادي وجود دارد. بايد به اين نكته توجه داشت كه مرگ مادر از جمله شاخص‌هايي است كه در صورت عدم توجه به آن به سرعت افزايش مي‌يابد. تنظيم خانواده: علي‌رغم مصرف گسترده روش‌هاي پيشگيري از بارداري مدرن در ايران (56%) ميزان بارداري‌هاي ناخواسته بسيار زياد است. تحليل اطلاعات در سال 2000 م.، نشان داد كه 35 درصد از زنان متأهل باردار، بارداري خود را ناخواسته ذكر مي‌كنند. دو سوم از زناني كه دچار بارداري ناخواسته بودند در حال استفاده از يك روش بارداري نيز بوده‌اند و اين مشكل آشكارا به اين معناست كه مشاوره مراكز بهداشتي درماني به قدر كافي مؤثر نبوده است. سقط ايمن: در ايران آمار دقيقي از موارد سقط جنين وجود ندارد. در محاسبات آماري به رقم ساليانه هشتاد هزار سقط عمدي اشاره شده است. سازمان بهداشت جهاني تخمين مي‌زند كه هر روز بيش از 1000 سقط غيرايمن در ايران اتفاق مي‌افتد. طبق سيماي جمعيت و سلامت در ايران در حدود يك چهارم بارداري‌ها ناخواسته هر دو زوج مي‌باشند و با درنظر گرفتن مواليد ساليانه حدود يك ميليون و دويست هزار نوزاد و با فرض شيوع 2% سقط جنين عمدي، عدد مطلق سقط عمدي و عوارض آن لزوم پرداخت جدي به اين مسأله مشخص مي‌گردد. خشونت: مطالعات مختلف در ايران ميزان مواجهه با خشونت‌هاي فيزيكي در زنان باردار از 11 تا 47 درصد گزارش شده است. در ساير مطالعات انجام گرفته ميزان مواجهه زنان باردار با خشونت جنسي 10.7 تا 14.5% گزارش شده است. خشونت عليه زنان باردار علاوه بر اين‌كه پايمال كردن حق زن به عنوان يك انسان است بلكه پايمال كردن حق جنين نيز به شمار مي‌رود چون خشونت فيزيكي و جنسي با كم‌وزني نوزاد ارتباط معني‌دار نشان مي‌دهد. بحث و نتيجه‌گيري: خشونت عليه زنان، عدم دسترسي زنان به سرويس‌هاي ارائه خدمات بهداشتي اوليه با كيفيت قابل قبول، بالابودن نرخ خدمات ارائه‌شده در سرويس‌هاي خصوصي اثر سوء خود را نه بر زنان كه بر كل خانواده اعمال مي‌كند. پس حقوق باروري مختص زنان نبوده و يكي از پايه‌اي‌ترين حقوق انسآن‌ها مي‌باشد.