حق دسترسي به اطلاعات و كپي‌رايت در فضاي مجازي

كپي‌رايت يا حقوق مؤلف و حق دسترسي به اطلاعات به گفتمان‌هاي رايج در فضاي مجازي تبديل شده است. تعارضي اوليه يا واقعي ميان اين دو وجود دارد، چراكه كپي‌رايت با اعطاي حقوق انحصاري به دارندگان آن دسترسي به اطلاعات مندرج در آثار ادبي و هنري را كنترل مي‌كند، در حالي كه حق دسترسي به اطلاعات به عنوان جلوه‌اي از حق بنيادي بشري آزادي بيان مستلزم دسترسي به اطلاعات مشمول كپي‌رايت است. اين تعارض كه زماني به سطح داخلي محدود بود، هم‌اينك با پيشرفت و گسترش فناوري‌هاي ارتباطات و ديجيتال‌شدن اطلاعات برخوردار از كپي‌رايت توجه بين‌المللي را به خود معطوف داشته است. سازمان جهاني مالكيت فكري اولين نهاد بين‌المللي بود كه متوجه چنين تنشي شد، ولي بر اين باور بود كه راهكار استثناها و محدوديت‌ها در كپي‌رايت قادر است اين تنش را برطرف كند، اما اين راه حل با چالش‌هايي برخاسته از عوامل گوناگون رو به رو است. نويسنده مقاله كنوني بر اين ديدگاه است كه ساز و كار استثناها و محدوديت‌ها براي كارآمدي در حل تعارض كپي‌رايت و حق دسترسي به اطلاعات نيازمند تقويت از رهگذر رويكرد حقوق بشري به استثناها و محدوديت‌ها، از يكسو و تأكيد بر تعهدات دولت‌ها به ويژه تعهد به همكاري بين‌المللي در زمينه احترام، حمايت و برآورده‌ساختن حق بشري دسترسي به اطلاعات است.