تعيين رقم و تاريخ كشت ايده‌ال گندم ديم (Triticom aestivum L.) منطقه گنبد كاووس با استفاده از تكنيك GGE باي‌پلات

Determination of Best Varieties and Planting Date for Wheat Varieties(Triticom aestivum L.) in Gonbad Kavous Using GGE Biplot Method

به‌منظور بررسي اثر تاريخ كاشت‌هاي مختلف روي پنج رقم گندم ديم (خزر1، فلات، زاگرس، كوهدشت و كريم) آزمايشي در سال زراعي93-92 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه گنبد كاووس و در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده در پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي انجام شد. در اين طرح از 9 تاريخ كاشت‌ مختلف شامل 13 و 28 آبان، 12و 27 آذر، 12و 28 دي، 19 بهمن، 4 و 18 اسفند به‌عنوان فاكتور اصلي و پنج رقم گندم به‌عنوان فاكتور فرعي، در سه تكرار استفاده شد. نتايج به‌دست آمده از بررسي هم‌زمان عملكرد و پايداري ارقام با استفاده از باي‌پلات و مقايسه ميانگين بين ارقام و تاريخ كاشت‌هاي مختلف نشان داد كه رقم كوهدشت عملكرد بالا و پايداري متوسط و رقم خزر1 پايداري بالا و عملكرد دانه متوسط داشت. رقم فلات داراي كمترين عملكرد و رقم كريم ناپايدارترين رقم بود. تاريخ كاشت 13 و 28 آبان بالاترين عملكرد و پايداري را داشتند. كوهدشت و خزر1 در تاريخ كاشت 28 آبان نزديك‌ترين ارقام و تاريخ كاشت به ژنوتيپ و تاريخ كاشت ايده‌ال بودند. رقم فلات در تاريخ كاشت 27 آذر نامناسب‌ترين رقم و تاريخ كاشت نسبت به ژنوتيپ و تاريخ كاشت ايده‌ال شناسايي شدند. با توجه به نتايج تحقيق استفاده از رقم كوهدشت در تاريخ‌هاي 13 و 28 آبان براي رسيدن به بالاترين و پايدارترين عملكرد در منطقه گنبد كاووس در صورت تأييد در آزمايشات تكميلي توصيه مي‌شود.

In order to study the effect of planting date on five cultivars of wheat (Khazar1, Falat, Zagros, Kohdasht, Karim) an experiment was conducted as a split-plot randomized complete block in Research Farm of Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, in northern Iran at 2013-2014. Main plots contained nine planting dates (November 4th, November 19th, December 3rd, December 18th, January 2nd, January 18th, February 8th, February 23rd and March 9th) and sub plots were the cultivars. According to the Biplot, cultivar Kohdasht had the highest seed yield and medium stability and Khazar1 had the highest stability and medium grain yield. Falat produced the lowest seed yield and Karim produced the most. Planting dates of November 4th and 19th had the highest seed yield and stability, respectively. Kuhdasht and Khazar were the nearest to an ideal genotype and planting date of November 19th was nearest to an ideal planting date. The cultivar Falat and planting date of December 18th were identified as the unsuitable cultivar and planting date. All results taken together, lead us to the conclusion that seeding cultivar Kohdasht at either November 4th or 19th may lead to the highest and most stable seed yield, though further studies in upcoming years are recommended.