تشخُّص ادبي در ديدگاه اديبان مسلمان

يكي از مؤلفه­ هاي اصلي كام­يابي و ماندگاري هر اثر ادبي «تشخُّص» آن است. در نقد ادبي و بلاغت كهن اسلامي «تشخُّص ادبي» به­ صورت مستقيم و متمركز، مطالعه و بررسي نشده است؛ اما اين موضوع همواره مورد توجه منتقدان و بلاغيان مسلمان بوده است. مسألة اساسي اين پژوهش دريافت نگرش اديبان كهن به موضوع «تشخُّص ادبي» است. اين مقاله مي­ كوشد تا با روش كتابخانه ­اي و با مراجعه به­ منابع اصيل و كهن نقد ادبي و بلاغت اسلامي، چيستي اين مبحث را از رهگذر نظرات پراكندة اديبان مسلمان دريابد و با ارائة آن در قالبي منسجم آن را تبيين نمايد. از آن­جا كه «تشخُّص ادبي» در بلاغت اسلامي حاصل كاركرد همگراي «صورت و معناي خاص» است؛ در پردازش اين موضوع، مباحث بنياديني چون معاني و صورت­ هاي خاص، تصرّفِ تشخص­ آفرين و معاني و صورت­ هاي مشترك، همراه با انواع و زير مجموعه­ هاي آن­ها بررسي شده ­اند. اين جستار كوشيده تا كارايي نقد ادبي كهن اسلامي را در اين زمينه نشان دهد تا بتوان آثار ادبي كلاسيك را از ديدگاهي نقد كرد كه خالقان اين آثار، خود بدان معتقد بوده ­اند.