نقد جامعه شناختي سيماي محمود غزنوي در شعر عطار

Sociological criticism of Mahmoud Ghaznavi image in the poetry of Attar

سلطان محمود غزنوي كه از پادشاهان مقتدر عهد غزنوي است، جايگاه ويژه اي در ادب پارسي دارد. وي، مانند هر پادشاه و حاكم ديگر، توام با زمامداري خويش مورد مدح و ستايش قرار گرفته و بخشي از اين فرآيند در قالب اشعار مدحي و همچنين در تواريخ تاليف شده در عهد غزنوي ثبت گرديده است. علاوه براين، تصويري خاص و منحصربه فرد نيز از وي در ادب پارسي قابل ملاحظه است كه در مورد ديگر زمامداران ترسيم نگرديده است و آن معرفي او به عنوان نماد راستين عشق ورزي است كه در متون عرفاني با نگرشي متمايز و ممتاز بيان گرديده است. در شعر عطار، محمود غزنوي با سيمايي منحصربه فرد معرفي مي شود. سيماي محمود، علاوه بر موارد مذكور، بيانگر شاهي آرماني و متعالي است. شاه آرماني، يكي از نظريه هاي مطرح و عام در ادب و انديشه ايراني است. قدمت اين انديشه فراتر از آن است كه بتوان تاريخ مشخصي را براي شكل گيري آن بيان كرد. در انديشه عطار، مساله شاه آرماني با شخصيت تاريخي محمود غزنوي تلفيق گرديده است. اين رويه، تحت تاثير شرايط نابسامان اجتماعي و عدم كفايت شاهان زمانه صورت گرفته است كه منجر به تحليل رفتن علم، ادبيات و فرهنگ شده است. اين پژوهش به شيوه تحليلي- توصيفي ، برمبناي نظريه جامعه شناسي ادبي است و با استقاده از روش كتابخانه اي- اسنادي صورت مي پذيرد.

Abstract Sultan Mahmoud Ghaznavi, the powerful Kingdom of Ghazni period, has a special position in Persian literature. He, like any other king or ruler, along with his governance has been eulogized. Part of this process, as in histories work’s of the Ghaznavid period in the form of panegyric poems has been recorded. In addition, special and unique features of him impressive in Persian literature, that About the other rulers has not been traced. That is introduce of him as a symbol of true love, that has been expressed from distinctive and distinguished Point of view in mystical texts. In Attar's poetry, Mahmoud Ghaznavi introduce with a unique Feature. The image of Mahmoud, besides the mentioned items represents ideal and transcendental king. Ideal king, is one of the public and proposed theories in literature and thought of the Iranian. This idea is so old that it can’t be stated specific date for the formation of it. In thought of Attar, the issue of ideal king has been mixed with the historical figure of King Mahmoud Ghaznavi. This procedure is under the influence of unsuitable social conditions and inadequacy era kings, that has been Lead to the erosion of science, literature, and culture.