ارزيابي روابط عملكرد دانه و اجزاي عملكرد در ژنوتيپ‌هاي بادام زميني (Arachis hypogaea L.) با استفاده از تجزيه مسير ترتيبي

Evaluation of the relationship between yield and yield components by sequential path analysis in peanut (Arachis hypogaea L.) genotypes

به منظور ارزيابي روابط بين عملكرد دانه و اجزاي عملكرد، 78 ژنوتيپ بادام زميني در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در بهار سال 1395 در مركز تحقيقات كاربردي و توليد بذر (تكاتو) ساري كشت و 17 صفت در آنها اندازه گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس صفات نشان داد كه بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي در كليه صفات، به جز عرض دانه، اختلاف معني‌داري وجود داشت كه حاكي از وجود تنوع قابل ملاحظه در بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي بود. بر اساس نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام، متغيرهاي رتبه اول، دوم و سوم، با در نظر گرفتن سهم صفات در توجيه تنوع در عملكرد دانه و حداقل هم‌راستايي، مورد بررسي قرار گرفتند. بر اين اساس صفات طول دانه و تعداد غلاف در بوته به عنوان متغيرهاي رتبه اول با توجيه 76 درصد از تغييرات عملكرد دانه انتخاب شدند. نتايج نشان داد كه صفات طول دانه و تعداد غلاف رابطه منفي (غيرمعنيداري) با عملكرد دانه داشتند. نتايج تجزيه مسير ترتيبي نشان داد كه اثر مستقيم صفات تعداد غلاف در بوته (**0/815) و طول دانه (**0/810-) بيشترين اثر را بر عملكرد دانه داشتند. بر اساس نتايج همبستگي صفات مي‌توان از صفت تعداد غلاف در بوته به عنوان شاخص انتخاب جهت افزايش عملكرد دانه بادام زميني استفاده كرد.

To evaluate the relationship between seed yield and its components in peanut (Arachis hypogaea L.), 78 genotypes of peanut were grown in a randomized complete block design with three replications at Takatoo research station, Sari, Iran, in 2016 and 17 plant traits related to seed yield were measured. Analysis of variance showed that there were significant differences in all traits (except for seed width), that indicated a considerable variation between peanut genotypes. Based on the results of multiple stepwise regression analysis, first, second and third ranked variables were evaluated by considering the contribution in seed yield variation and minimum co-liner and the seed length and number of pod.plant-1 were selected as first ranked variables (76% of variation of seed yield). Results showed that the seed length and number of pod.plant-1 had a negative (non significant) relationship with seed yield. The results of sequential path analysis showed that the direct effect of number of pod.plant-1 (r = 0.815**) and seed length (r = -0.810**), were the most effective component in seed yield. Based on the correlation analysis result, number of pod.plant-1 may be used as selection index to promote the seed yield in peanut.