اثر زمان كاشت بر رشد و عملكرد ارقام سورگوم علوفه‌اي (Sorghum bicolor L.) در كشت دوم در منطقه معتدل استان لرستان

Effect of sowing time on growth and yield of forage sorghum (Sorghum bicolor L.) cultivars in second cropping in temperate region of Lorestan province

به منظور تعيين زمان مناسب كاشت و رقم مناسب سورگوم علوفه‌اي در كشت تابستانه (به ­عنوان جايگزين ذرت) در شرايط كمبود آب در منطقه معتدل كوهدشت لرستان، آزمايشي به ­صورت كرت­ هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار با تيمارهاي زمان كاشت (4، 11، 18 و 25 تير) (پس از برداشت گندم) و دو رقم سورگوم علوفه‌اي (پگاه و اسپيدفيد) در تابستان سال‌هاي 1392 و 1393 در مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان لرستان اجرا شد. نتايج نشان داد كه با تأخير در كاشت تجمع ماده خشك گياه و سرعت رشد گياه كاهش يافته و رقم پگاه از اين نظر برتر از رقم اسپيدفيد بود. بالاترين ارتفاع بوته در سال­هاي اول و دوم (به ­ترتيب 173/3 و 211/6 سانتي­ متر) از رقم اسپيدفيد در زمان كاشت دوم به­ دست آمد. رقم پگاه در اكثر زمان‌هاي كاشت از شاخص سطح برگ و قطر ساقه بيشتري نسبت به رقم اسپيدفيد داشت. بيشترين عملكرد علوفه تر (0/94 و 110/2 تن در هكتار) از رقم پگاه در زمان كاشت اول به­ ترتيب در سال اول و دوم آزمايش به­ دست آمد و تأخير در كاشت باعث كاهش عملكرد علوفه تر و خشك در هر دو رقم شد. نتايج اين آزمايش نشان داد كه كشت دوم سورگوم رقم پگاه در اوايل تير جهت توليد حداكثر علوفه تر و خشك براي مناطق معتدل مانند كوهدشت لرستان مناسب‌تر است.

To determine the best sowing time and cultivar of forage sorghum in summer cropping as a substitute for maize under water deficit conditions in the temperate region of Koohdasht, Lorestan, Iran, a split plot experiment in randomized complete block design layout was conducted with four replications and four planting times (June 25 and 2th, 9th and 16th July) (after wheat harvest) and two forage sorghum cultivars (Pegah and Speedfeed) in main and sub plots, respectively, in the summer of 2013 and 2014 at Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Khorramabad, Iran. Results showed that delayed planting reduced dry matter accumulation and crop growth rate (CGR) and Pegah cultivar performed better than Speedfeed cultivar. Maximum plant height was achieved in Speedfeed cultivar in second planting time in first and second years (173.3 and 211.6 cm, respectively). Pegah cultivar had better performance than Speedfeed in leaf area index and stem diameter in most planting times. Pegah cultivar in first planting time had highest fresh forage yield (94.0 and 110.2 ton.ha-1 in first and second years, respectively) and delay planting reduced dry and fresh forage yield. It concluded that the maximum dry and fresh forage yield of sorghum (cv. Pegah) could be produced in June seed sowing and seems to be more suitable for temperate regions like Koohdasht, Lorestan, Iran.