ارزيابي پايداري عملكرد دانه لاين‌هاي اميد بخش جو (Hordeum vulgare L.) در شرايط تنش شوري با استفاده از روش‌هاي تجزيه ناپارامتري و AMMI

Assessment of grain yield stability of barley (Hordeum vulgare L.) promising lines under salinity stress using non-parametric and AMMI analysis methods

تنش شوري يكي از تنش ­هاي غيرزنده مهم است كه باعث كاهش توليد محصول گياهان زراعي در سراسر دنيا مي‌شود. به منظور شناسايي لاين­ هاي جو داراي عملكرد دانه قابل قبول و پايدار در شرايط تنش شوري، آزمايشي روي 18 لاين اميدبخش جو و دو شاهد (لاين MBSYT91-8 و رقم خاتم) در ايستگاه­ هاي تحقيقات كشاورزي تحت تنش شوري شامل؛ اصفهان، بيرجند و يزد در سال­هاي زراعي94-1393 و 95-1394 (در مجموع در شش محيط) اجرا شد. نتايج تجزيه واريانس مركب براي عملكرد دانه نشان داد كه اثر ژنوتيپ و اثر متقابل سال در مكان، ژنوتيپ در سال و سال در ژنوتيپ در مكان معني­دار بودند. ارزيابي وضعيت پايداري ژنوتيپ­ها با استفاده از روش ناپارامتري و تجزيه امي (AMMI) نشان داد كه در روش ناپارامتري و با استفاده از شاخص ­هاي ميانگين عملكرد، انحراف معيار عملكرد، ميانگين رتبه، انحراف معيار رتبه و شاخص نسبي عملكرد، لاين­ هاي 1، 6 و 8 برتر بودند. در تجزيه AMMI با استفاده از مقادير حاصله براي مولفه ­هاي اصلي و ارزش پايداري AMMI و ژنوتيپ­ هاي پيشنهاد شده توسط اين روش براي هر محيط، لاين­ هاي 6 و 8 به ­عنوان ژنوتيپ­ هاي پايدار و داراي عملكرد مطلوب شناخته شدند. در تجزيه AMMI، دو مولفه اصلي اول معني­دار شدند كه مولفه اول 46/2 و مولفه دوم 22/1 درصد از كل واريانس عملكرد را توجيه كردند. با توجه به نتايج حاصل از دو روش، مشخص شد كه لاين 8 داراي سازگاري عمومي براي مناطق مورد آزمايش و مناطق مشابه و لاين­ 6 براي بيرجند و اصفهان و لاين 19 براي يزد داراي سازگاري خصوصي مي­ باشند.

Salinity stress is one of the important abiotic stresses affects crop production worldwide. To identify barley lines with stable and acceptable grain yield under salinity stress, field experiments were conducted in Isfahan, Birjand and Yazd, Iran, at salt affected Agricultural Research stations (totaly at six environments) using 18 barley promising lines along with two checks (Khatam cultivar and MBSYT91-8 line) in 2014-2016 cropping seasons. Results of combined analysis variance for grain yield showed that the effect of genotype and year×location, genotype×year and genotype×year×location were highly significant. Results of non-parametric and AMMI analysis showed that the lines; 1, 6 and 8 were superior lines according to yield mean, yield standard deviation, rank mean, rank standard deviation and yield index ratio. According to the results of AMMI analysis, using IPCAs score, AMMI stability value and proposed genotypes for each environment the lines; 6 and 8 were identified as stable lines with acceptable grain yield. In AMMI analysis two first IPCAs were significant and explained 46.2% and 22.1% of the total grain yield variation, respectively. According to the results of the two methods, line 8, showed general compatibility for studied sites and similar regions and line 6 showed specific compatibility for Birjand and Isfahan and line 19 for Yazd.