شناسايي دورگ‌هاي برتر كيفي در نسل دوم خودباروري در يونجه (Medicago sativa L.) با استفاده از تجزيه GGE باي‌پلات

Identification of qualitative superior hybrids based on second selfing generation of alfalfa (Medicago sativa L.) using GGE-Biplot analysis

بهبود كيفيت علوفه به منظور دستيابي به ارقامي با ارزش غذايي بالاتر، يكي از اهداف اصلي در به‌نژادي يونجه محسوب مي‌شود. هدف از اين آزمايش ارزيابي تركيب‌پذيري و هتروزيس براي صفات كيفيت علوفه شامل؛ نسبت برگ به ساقه، ميزان پروتئين خام، ميزان كربوهيدرات‌هاي محلول، خاكستر، الياف نامحلول در شوينده اسيدي و الياف نامحلول در شوينده خنثي در اينبرد‌هاي جزئي انتخاب شده از نسل دوم خودباروري هشت اكوتيپ يونجه بود كه در قالب يك طرح تلاقي نيمه دي‌آلل اجرا شد. بذرهاي 28 دورگ نسل F1 همراه با والدين در دو مكان (كرج و اراك) كشت و به مدت دو سال (1394و 1395) مورد ارزيابي قرار گرفته و از روش گرافيكي GGE biplot براي تجزيه و تحليل داده‌هاي حاصل استفاده شد. بر اساس نتايج تجزيه واريانس گريفينگ، ميانگين مربعات تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي، برهم‌كنش تركيب‌پذيري خصوصي با محيط براي كليه صفات گياهي در سطح احتمال يك درصد و برهم‌كنش تركيب‌پذيري عمومي با محيط براي نسبت برگ به ساقه (در سطح احتمال پنج درصد)، الياف نامحلول در شوينده اسيدي و خنثي (در سطح احتمال يك درصد) معني‌دار بودند. روش گرافيكي GGE biplot نشان داد كه والد سيلوانا داراي بيشترين تركيب‌پذيري عمومي مثبت و والد كوزره و رهناني داراي بيشترين مقدار تركيب‌پذيري عمومي منفي براي نسبت برگ به ساقه، ميزان پروتئين، ميزان كربوهيدرات‌هاي محلول و خاكستر بودند و براي الياف نامحلول در شوينده اسيدي و خنثي والد نيك شهري بيشترين تركيب‌پذيري عمومي مثبت را داشتند. تركيب‌پذيري خصوصي ناشي از دو والد خاص، قهاوند با سيلوانا براي كليه صفات مطلوب بيشترين مقدار را داشت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه در بين والدين مورد ارزيابي، تنوع و هتروزيس كافي براي بهبود كيفيت علوفه وجود دارد، بنابراين امكان استفاده از خودباروري و تلاقي بين اينبرد‌هاي جزئي منتخب (S2) جهت بهره‌برداري از پديده هتروزيس براي ارتقاي كيفيت علوفه در يونجه، از طريق تلاقي‌ بهترين سينگل‌كراس‌ها و توليد هيبريد‌هاي دوگانه با توليد هيبريد‌هاي آزاد وجود دارد.

Improvement of forage quality is one of the important purposes of alfalfa breeding in order to develop cultivars with higher feeding values. The objective of this experiment was to evaluate of combining ability and heterosis for forage quality including; leaf to stem ratio, crude protein, soluble carbohydrate, ash, acid detergent fiber and neutral detergent fiber by GGE biplot graphical method. Selected partially inbred lines from the second generation selfing of eight alfalfa ecotypes were evaluated in a half-diallel cross design. Field experiments were performed in a randomized complete block design with three replications, included eight parents and 28 F1 at two locations, Karaj and Arak, Iran, during 2015-2016. Based on the results of Griffing method, mean square of GCA and SCA and SCA by environment interaction were significant for all the traits (p<0.01) and GCA by environment interaction were significant for leaf to stem ratio (p<0.05) and also for ADF and NDF (p<0.01). GGE biplot graphical method showed the highest positive GCA for Silvana and the most negative GCA for Kozare and Rahnani for leaf to stem ratio, crude protein, soluble carbohydrate, ash. Nikshahri showed the highest positive GCA for acid detergent fiber and neutral detergent fiber as the unfavorable traits. SCA was the maximum for two specific parents; Ghahavand and Silvana for all the traits. Results revealed that there were proper diversity and heterosis for forage quality in alfalfa parents, so selfing and crossing between the partially inbreds (S2) could be possible by crossing between best single crosses to produce free hybrids to improve forage quality.