بررسي آثار تنش خشكي در محيط مادري بر دماهاي كاردينال و جوانه‌زني بذر گونه‌هاي مختلف جنس Carthamus

Effects of Occurrence of Drought Stress in Maternal Environment on Cardinal Temperatures and Germination Responses of Carthamus Species

گلرنگ يكي از قديمي‌ترين گياهان زراعي است كه به‌طور عمده به‌عنوان يك گياه دانه روغني در مناطق خشك و نيمه‌خشك جهان كشت مي­شود. اين مطالعه با هدف ارزيابي دماهاي پايه، بهينه و بيشينه ژنوتيپ­هايي از گونه ­هاي مختلف جنس Carthamus و همچنين به‌منظور بررسي آثار تنش خشكي در محيط مادري بذر، بر شاخص­هاي جوانه‌زني در قالب طرح كاملاً تصادفي در سال 1393 انجام شد. بدين‌منظور 13 ژنوتيپ از پنج گونه C. tinctorius، C. palaestinus، C. oxyacanthus، C. glaucus و C. lanatus كه از محيط مادري با دو شرايط شاهد و تنش خشكي برداشت شده بودند، در قالب آزمايش فاكتوريل درون اتاقك رشد در 9 دماي متفاوت شامل 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتي­گراد قرار داده شدند. نتايج نشان داد كه آثار ژنوتيپ، گونه، دما، تنش در محيط مادري و برخي از اثرات متقابل آنها بر روي شاخص­هاي جوانه­ زني در سطح احتمال 5% معني­دار بود و سرعت جوانه ­زني در دماهاي كمتر از 10 درجه سانتي­گراد و بالاتر از 30 درجه سانتي­گراد كاهش معني­داري داشت. اين آزمايش نشان داد با وجود تفاوت­هاي معن ي­دار گونه ­هاي مورد بررسي از لحاظ درصد و سرعت جوانه ­زني، تفاوت محسوسي بين دماي كاردينال آنها در شرايط تنش و شاهد وجود ندارد و بنابراين، در صورت استفاده از تلاقي بين گونه­اي در برنامه­ هاي اصلاحي، احتمالاً دماهاي كاردينال موجب تأثير منفي در نتاج انتخاب شده در راستاي تحمل به تنش خشكي نخواهد شد.

Safflower (Carthamustinctorius L.) is one of the oldest domesticated crops, mainly grown as an oilseed in the arid and semiarid regions of the world. This study was conducted to investigate the Cardinal temperatures and to identify the effects of occurrence of drought stress in maternal environment on seed germination aspects of some Carthamus species according to a completely randomized design in 2014. To accomplish this, seeds of 13 genotypes from C. tinctorius, C. palaestinus, C. oxyacanthus, C. glaucus and C. lanatus were used which had been harvested from plants grown at normal and drought stress conditions. Seeds were subjected to 9 fixed temperatures (5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40 and 45°C) for germination in the growth chamber according to a factorial experiment. Results showed that the effects of genotype, species, temperature, pretreatment drought stress and some of their interactions were significant for certain germination characteristics at 0.05% probability level. Significant reductions occurred in the germination rate of seeds at temperatures below 10°C and above 30°C. Although there were significant differences in percent of seed germination among species, seeds harvested from drought stressed plants were not significantly different from the ones harvested from non-stressed plants in terms of cardinal temperatures. Hence, it is more likely that cardinal temperatures will not cause difficulties in the case of inter-specific breeding programs for drought tolerant safflower cultivar development.