امكان‌سنجي استفاده از برگ درختان كنار (ziziphus spina-christi) و كهور (prosopis cineraria) به‌عنوان زيست ‌شناساگر آلودگي فلزات سنگين منتشر شده از مناطق صنعتي

Use of Ziziphus spina-christi and Prosopis cineraria leaves as bio-indicators of environmental pollution emitted from industrial areas

زمينه و هدف: آلاينده هاي منتشرشده از صنايع در صورت ورود به زنجير غذايي مي تواند سلامت انسان را با مخاطره جدي مواجه كرده و از اين رو پايش محيطي آنها ضروري به نظر مي رسد. لذا، اين پژوهش با هدف ارزيابي قابليت پايش زيستي فلزات سنگين (آهن، سرب و كادميوم) توسط برگ درختان كنار و كهور مستقر در حاشيه يك مجتمع فولاد در سال 1395 انجام يافت.روش بررسي: در اين مطالعه توصيفي پس از تعيين ايستگاه هاي نمونه برداري، 90 نمونه از برگ درختان كنار و كهور و همچنين 90 نمونه از خاك موجود در پاي درختان برداشت شد. پس از آماده سازي و هضم نمونه ها در آزمايشگاه، محتوي فلزات سنگين در آنها توسط دستگاه جذب اتمي خوانده شد و سپس ضريب تجمع زيستي (bioconcentration factor) فلزات محاسبه شد. پردازش آماري نتايج نيز با استفاده از نرم افزار آماري spss انجام يافت.يافته ها: بيشينه ميانگين غلظت عناصر (mg/kg) در برگ lrm;هاي شسته نشده گونه هاي كنار و كهور براي آهن به ترتيب 202/3 ±2180/3و 315/1 ±2237/9، براي سرب به ترتيب 9/6 ±76/6 و 4/5 ±114/3 و براي كادميوم به ترتيب 16/8 ±69/2 و 6/8 ±107/2 بود. از طرفي مقادير bcf در همه ايستگاه ها و براي همه عناصر، بزرگ تر از 1 بود.نتيجه گيري: با استناد به مقادير محاسبه شدهbcf عناصر مي توان اذعان كرد كه گونه هاي كنار و كهور از قابليت تجمع و انباشت فلزات سنگين برخوردار بوده و مي توان از آنها در مناطق آلوده صنعتي و شهري به عنوان گونه بيش اندوز (hyperaccumulator) در برداشت و استخراج گياهي (phytoextraction) بهره برد.

Background and Objective: Environmental pollution emitted from industrial areas while enter the food chain can cause serious adverse health effects. Therefore, this study was conducted to use Ziziphus spina-christi and Prosopis cineraria leaves as bio-indicators of environmental pollution emitted from the complex of Steel Company. Materials and Methods: In this descriptive study, a total of 90 surface soil samples and also 90 leave samples were collected. After acid digestion of samples, the heavy metal contents were measured using atomic absorption spectrophotometer. Also, the Bioconcentration Factor (BCF) of metals were computed. All statistical analyses were performed using SPSS statistical package. Results: The highest content of the metals (mg/kg) with an average of 2180.3 ± 202.3 and 2237.9 ± 315.1 for Fe, 76.6 ± 9.6 and 114.3 ± 4.5 for Pb and 69.2 ± 16.8 and 107.2 ± 6.8 for Cd were found to be in Z. spina-christi and P. cineraria unwashed leaves respectively. Also, the BCF of all studied metals were higher than 1. Conclusion: Based on the values of BCF, it can be concluded that Z. spinachristi and P. cineraria can be considered as a suitable species for phytoextraction of heavy metals in the most polluted regions including industrial and urban areas.