اثر شوري بر جوانه‌زني و ارتباط آن با وضعيت رشد رويشي ژنوتيپ‌هاي Bromus danthoniae از مناطق شور و غير شور ايران

Effect of Salinity on Germination and Its Relationship with Vegetative growth in Bromus danthoniae Genotypes from Saline and Non-Saline Areas of Iran

گونه Bromus danthoniae Trin. گراس مرتعي، بومي اقليم­هاي سخت بياباني و از منابع ژنتيكي مهم متحمل به تنش­ هاي محيطي به ­ويژه شوري محسوب مي‌شود. در مطالعه حاضر 24 ژنوتيپ جمع ­آوري شده از استان­هاي ايلام، كردستان، كرمانشاه (مناطق غير شور) و آذربايجان غربي (منطقه شور سواحل درياچه اروميه)، در مرحله جوانه ­زني و تيمارهاي شوري با غلظت­ هاي 0، 60، 120، 180، 240 و 300 ميلي­ مولار كلريد سديم مورد بررسي قرار گرفت. صفات درصد جوانه­ زني، شاخص سرعت جوانه ­زني، بنيه بذر، طول ريشه ­چه، طول ساقه‌چه، وزن تر و وزن خشك گياه چه اندازه­ گيري شد. در ضمن رابطه جوانه ­زني و زنده ماندن بوته­ ها (%) پس از چهار هفته اعمال تنش شوري 350 ميلي‌مولار كلريد سديم در مرحله رشد رويشي اندازه گيري شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه شوري اثر بسيار معني­دار و كاهنده براي كليه صفات داشت. همچنين اثر ژنوتيپ و اثر متقابل ژنوتيپ با شوري نيز بسيار معني­دار بود. ژنوتيپ‌هاي USLN3 و KER4 به‌ترتيب با 13% و 98% كاهش جوانه‌زني در شرايط تنش 300 ميلي‌مولار، به‌ترتيب كمترين و بيشترين تأثير را از تنش شوري داشتند. براساس نتايج تجزيه كلاستر ژنوتيپ­ها در سه گروه قرار گرفتند، گروه اول شامل ژنوتيپ‌هاي متحمل، متعلق به مناطق شور، گروه دوم شامل ژنوتيپ‌هاي حساس متعلق به مناطق غير شور و گروه سوم شامل تركيبي از ژنوتيپ‌هاي مناطق مختلف بود. رابطه معني­داري بين جوانه ­زني و صفت زنده ماندن گياه در مرحله رشد رويشي تحت تنش شوري مشاهده نشد كه نشان‌دهنده مكانيسم­هاي متفاوت درگير در تحمل به تنش شوري در مرحله گياهچه و رشد رويشي در گونه B. danthoniae مي­باشد.

Bromus danthoniae Trin. is an annual grass species that is well adapted to harsh climates and could be considered as an important genetic resources for tolerance to environmental stresses such as salinity. In this study, 24 genotypes collected from Ilam, Kurdistan, Kermanshah (non-saline areas) and West Azerbaijan (saline area: shores of Uremia Salt Lake) provinces of Iran were investigated at the germination stage under salt treatments with concentrations of 0, 60, 120, 180, 240 and 300 mM sodium chloride. Germination percentage, germination rate index, seed vigor, root length, shoot length and seedling fresh and dry weights were measured. In addition, the relationship between the percentage of germination in 300 mM sodium chloride and the survival rate (%) after four weeks in 350 mM sodium chloride at the vegetative stage was evaluated. The results of analysis of variance showed that salinity treatments caused significant reductions in all the studied traits. Genotypic variation and the interaction of genotype × salt treatments were also significant. Genotypes USLN3 and KER4 were found to be the most tolerant and sensitive genotypes to salinity stress, with 13% and 98% reduction in germination percentage at 300 mM NaCl, respectively. Cluster analysis divided the genotypes into three groups, with one group containing only tolerant genotypes from Uremia Salt Lake, another one comprising only sensitive genotypes from non-saline regions, and the third one containing genotypes from both regions. The correlation between the germination percentage and the survival rate at the vegetative stage was not significant, indicating that different mechanisms are, perhaps, responsible for salinity tolerance at the germination and vegetative stages in B. danthoniae.