مطالعات فلوستيك، اتنوبوتاني و فيتوشيميايي برخي از اعضاي خانواده نعناع در سربند (شازند _ استان مركزي)

STUDIES of Floristical, ethnobotanical & phytochemical OF Some Lamiaceae members in sarband (shazand-markazi province

گياهان يكي از اولين و در دسترس ترين منابع قابل استفاده در درمان هستند. گياه درماني در بساري از كشورها و ازجمله ايران به دليل برخورداري از پوشش گياهي غني و متنوع از گذشته هاي دور رايج بوده است. متاسفانه نسل كنوني شناخت و آگاهي كمي در اين خصوص دارد. اخيرا بسياري از كشورها در صدد وارد كردن طب سنتي و يافته هاي حاصل از اتنوبوتاني به سيستم بهداشت و سلامت خود هستند. اين به كشف داروهاي جديد و پيوند بين طب سنتي و پزشكي مدرن كمك مي كند. در اين پژوهش نتايج مطالعات فلورستيك، اتنوبوتاني و فيتوشيميايي 22 گونه از 10 جنس خانواده نعناع كه از سربند (شازند-استان مركزي) جمع آوري شده اند گزارش شده است. مواد و روش ها بيست و دو گونه گياهي از 10 جنس خانواده نعناع از سربند (شازند-استان مركزي) به روش پيمايش صحرايي جمع آوري و با استفاده از منابع قابل دسترس شناسايي گرديدند. سپس نمونه هاي شاهد هرباريومي تهيه و در هرباريوم دانشگاه اراك نگهداري شدند. بخشي نيز براي مطالعات آزمايشگاهي فيتوشيميايي مقدماتي آماده سازي شدند. گردآوري اطلاعات از باورهاي مردم بومي منطقه و اسناد موجود براي هر گونه انجام گرفت. داده هاي حاصل از همه مطالعات در جداولي مرتب شدند. يافته ها تحقيق نشان داد كه 22 گونه از 10 جنس خانواده نعناع در سربند (شازند-استان مركزي) وجود دارد. جنس Salvia با 7 گونه بيشترين تعداد گونه را دارا بود و 4 جنس نيز تك گونه اي بودند. متابوليت هاي ثانويه با استفاده از روش هاي انجام شده، در همه گونه ها به استثناي گونه هاي Ziziphora به طور متفاوت يافت گرديد. آلكالوئيد فقط در گونه هاي Eremostachys mollucelloides و Salvia sulcata يافت شد. گليكوزيدهاي قلبي فقط در گونه Salvia syriaca يافت گرديد. همه گونه هاي مورد مطالعه به استثناي دو گونه Teucrium فاقد آنتركينون بودند. بيشترين شكل مصرف گياهان مورد مطالعه در اين پژوهش به صورت دم كرده و جوشانده از بخش هوايي و به خصوص برگ، گل، ميوه و دانه بودند. اغلب آنها براي درمان سرفه و بيماري هاي گوارشي استفاده مي شدند. بيشتر آنها به دليل داشتن تركيبات پلي فنليك و به خصوص فلاونوئيد ها و اسانس ها از جنبه هاي دارويي و خوراكي ارزشمند هستند. نتيجه گيري به نظر مي رسد كه گسترش شهرنشيني، مدرن و صنعتي شدن جوامع انساني، روز به روز زيستگاه هاي و ذخيره گاه هاي ژنتيكي گياهان بومي و دارويي را بيشتر در معرض كاهش و انقراض قرار مي دهد. همچنين دانش و اطلاعات بومي افراد مسن به فراموشي سپرده مي شود. پس حفاظت از گونه هاي گياهان دارويي، دانش بومي و برقراري پيوند بين طب سنتي و پزشكي مدرن با انجام مطالعات فلورستيك، اتنوبوتاني و فيتوشيميايي هر منطقه براي بهبود سيستم بهداشت و سلامت جامعه و اشتغالزايي در راستاي توسعه پايدار ضرورت دارد.

Purpose Plants were one of the first and available useable sources in treatment. Phytotherapy has been customary from past years in many countries such as Iran by the reason having various and reach flora. Unfortunately current people have a less knowledge and information in this condition. Recently many of countries are planning to enter ancient medicine and ethnobotanical findings to their health and safety system. This can help to discovering new drugs and connecting between ancient and modern medicine. In this research results of floristical, ethnobotanical and phytochemical studies of 22 collected Lamiaceae plant species from Sarband (Shazand-Markazi Province) has been reported. Methods and Materials: Twenty two plant species of ten Lamiaceae genera were collected from Sarband (Shazand-Markazi Province) by field walking and then identified using available references. Herbarium voucher samples were prepared and kept in Arak University Herbarium. Also a part of plant material was prepared for primary phytochemical experiments. Collecting information from endemic people believes and present documents were done for each species. Data of the all studies were ordered in Tables. Results Results showed existing 22 Lamiaceae species from 10 genera in Sarband (Shazand-Markazi Province). Salvia with 7 species had the most species and 4 genera had one. Secodary metabolites based on used methods were differently found in all of examined species with the exception of Ziziphora species. Alkaloids were found just in Eremostachys mollucelloides and Salvia sulcata. Heart glycosides just were found in Salvia syriaca. All of studies species exceptional two species of Teucrium lacked anthraquinone. Almost studied plants in this research were used as infused and boiled form from aerial parts special leaf, flower, fruit and seed. Most of them were used for cough and digestive disease treatment. Most of them were valuable as medicinal and nutritional plant by the reason having polyfenolic compounds special flavonids and essential oils. Conclusion Day by day genetic resources and habitats of endemic and medicinal plant are decreased by the reason of increasing urbanism, modernism and industrializing of human societies. Also endemic knowledge and information of ancient people are forgotten. Then conservation of medicinal plant species, endemic knowledge and connecting between ancient and modern medicine are necessary by doing floristically, ethnobotanical and phytochemical studies in each region for society health and safety system improvement and work production in sustainable development direction.